به گزارش پایگاه خبری هرمزبان به نقل از خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، چندی پیش، کنگره آمریکا تحریمهای اقتصادی ۱۰ ساله علیه ایران را تا سال ۲۰۲۶ تمدید کرد و به نوعی برجام را نقض کرد. چنین اقدامی نشان دهنده بدعهدی طرفهای معامله با جمهوری اسلامی ایران و بیانگر آن است که باید در هر لحظه برای شرایط سخت اقتصادی و رفع این مشکلات اقتصادی آمادگی داشت.
برای بررسی دیدگاه قرآن درباره مدیریت صحیح اقتصادی و راهکارهای مبارزه با تحریم اقتصادی از جانب دشمنان، با حجتالاسلام والمسلمین امیر خادمعلیزاده، عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفتوگویی انجام دادهایم که بخش دوم و پایانی آن در ادامه میآید:
برای مشاهده بخش نخست این مصاحبه اینجا کلیک کنید
خادمعلیزاده در ابتدا به ایکنا گفت: توانمندی جامعه فقط به ثروت فیزیکی نیست بلکه با قدرت و انسجام ملی و دینی ایجاد میشود؛ بنابراین اگر این همگرایی ایجاد شود، یکی از الزامات مقابله با تحریمهای اقتصادی ایجاد شده است.
وی ادامه داد: دستورات و گزارههای قرآنی، زنجیرهای به هم پیوسته است و اگر ما به همگرایی دینی برسیم، از اقدامات نسنجیدهای که هزینه اجتماعی برای نظام و جامعه ایجاد خواهد کرد پرهیز خواهیم کرد و در اینصورت باید تریبونهای نماز جمعه و رسانههای جمعی براساس این فرهنگ قرآنی، مردم را بر محور انسجام و در نتیجه ازدیاد سرمایه اجتماعی تشویق کنند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: مسئولان میتوانند با درایت، تدبیر و حاکمیت عقلانیت در اندیشه و سخن، مردم را به بهترین مرحله وحدت و همگرایی برسانند. حتی دانشگاهها هم میتوانند در فضای اقتصاد مقاومتی، نرمافزار اقتصاد مقاومتی را منطبق با شرایط بومی ایران فراهم کرده و سختافزاهای لازم در عرصه کشاورزی و صنعت را فراهم کنند و این مصداقی از «اعداد قوه» در قرآن است.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی تأکید کرد: اعداد قوه در فرهنگ قرآن در عصر حاضر، افزایش سرمایه اجتماعی و توجه به تولید و در نتیجه افزایش بنیه اقتصادی است که در سایه آن بتوان با تحریمهای اقتصادی مقابله کرد.
وی افزود: یکی دیگر از الزامات اقتصاد مقاومتی، خودباوری و اعتماد به نفس، یعنی وجود روحیه انجام امور با اتکا به نیروی خویشتن است؛ این روحیه است که در کنار روحیه جمعی و عزم ملی و دینی برای حل مشکلات، ضامن کارآمدی اقتصاد مقاومتی است.
خادمعلیزاده به اهمیت مشارکت مردم در مقابله با تحریمهای اقتصادی دشمنان اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از الزامات تحقق اقتصاد مقاومتی و مقابله با تحریمهای اقتصادی از منظر قرآن کریم، مشارکت عموم مردم، بهخصوص میدان دادن به نیروهای جوان است؛ انگیزه و اخلاص جوانان و روحیه پیگیری و نهراسیدن از مقابله با مشکلات در میان جوانان بالاست و باید بر روی این مسئله در جامعه اسلامی سرمایهگذاری کنیم.
وی ادامه داد: ممکن است گفته شود جوانان نیازمند کسب تجربه هستند، این درست است اما روحیه سرشار از امید و نشاط آنها، یک سرمایه بزرگ انسانی و بستری مناسب برای رشد استعدادها و نوآوریهایی است که لازمه مقاومت در عرصه اقتصادی است.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: امروزه کشورهای پیشرفته، قبل از اینکه به سرمایههای فیزیکی خود افتخار کنند، به سرمایههای انسانی خود تکیه دارند و ما هم باید این سرمایه را پرورش داده و حمایت کنیم که رشد و پرورش این سرمایه، تقریبا کمترین هزینه را در پی دارد و هزینه برای سرمایهگذاری در این زمینه که موتور پیشرفت اقتصادی در کشورهای پیشرفته محسوب میشود، بسیار اندک است و به خوبی با امکانات داخلی میسر است.
خادمعلیزاده یادآور شد: همچنین یکی دیگر از الزامات، تکیه بر سرمایه و نیروی کار ایرانی است. توجه به سرمایه انسانی در اقتصاد ایران، به این معنا است که مسئله بیکاری و علل و عوامل آن را پس از آسیبشناسی، با برخورداری از نیروی کار ماهر، نیمهماهر و عادی، برطرف کرده و به طور متنوع در بخشهای مختلف صنعت، کشاورزی و خدمات، در سایه ارتقای سطح آموزش و کارایی، به افزایش بهرهوری کمک کنیم.
وی افزود: منظور از این سخن این است که فرهنگ اقتصادی باید در این زمینه شکل بگیرد و الگوی انباشت دانش در چارچوب تکیه بر سرمایه و نیروی کار ایرانی، وابستگی ما را به منابع و درآمد نفتی و کالاهای نهایی وارداتی به حداقل برساند و این به معنای ایجاد توانمندی است که بتوان در سایه آن به مقابله با تحریمهای اقتصادی پرداخت.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی به الگوی مقاومت اقتصادی ژاپن اشاره کرد و گفت: اقتصاد ژاپن به گونهای سازماندهی شده است که در سرزمین لرزان و زلزلهخیز، آمادگی کامل برای مقابله با شوکهای اقتصادی و شوکهای طبیعی و سونامی دارد؛، یعنی قدرت مقابله با شوکهای مختلفی که به آن جامعه ضربه میزند وجود دارد.
وی به دستور قرآن براس کسب تجربه از دیگران اشاره کرد و گفت: دستور قرآن و روایات است که ما باید از تجربه سایر جوامع بشری استفاده کنیم. قرآن کریم فرموده است: «قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ؛ بگو در زمين بگرديد و بنگريد فرجام گنه پيشگان چگونه بوده است» (النمل/69) این دستور را نباید فراموش کنیم که از تجربیات دیگران استفاده کرده و الگوهای اقتصادی را مبتنی بر ویژگیهای بومی خودمان طراحی کنیم.
خادمعلیزاده ادامه داد: یکی دیگر از لوازمی که براساس نص صریح خداوند در آیات قرآن کریم باید در این زمینه بر آن تکیه کنیم، استقامت و پایداری است. قرآن کریم در آیه 30 سوره فصلت میفرماید: « إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ؛ در حقيقت كسانى كه گفتند پروردگار ما خداست سپس ايستادگى كردند فرشتگان بر آنان فرود مى آيند [و مى گويند] هان بيم مداريد و غمين مباشيد و به بهشتى كه وعده يافته بوديد شاد باشيد» این استقامت پس از ایمان آوردن حقیقی به خدای یگانه، در تمام صحنهها میتواند بزرگترین توانمندی را ایجاد کند که در سایه آن، امت اسلامی بتوانند با قویترین و شیدترین تحریمها مقابله کنند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی عنوان کرد: در فرهنگ قرآن، استقامت و تابآوری براساس ایمان به خداوند، در زندگی و رفتار اجتماعی و فردی، خود را نشان میدهد. استقامت در الگوهای مصرف دولتی، خانواده و بخش خصوص و عمومی باید براساس الگوی استقامت قرآنی شکل بگیرد.
وی ادامه داد: ما نمونه تاریخی در شعب ابی طالب و در دوران دفاع مقدس داشتیم که مدام زیر بمباران بودیم اما مقاومت کرده و از الگوهای بومی پیروی میکردیم و تأمین لجستیک دفاع مقدس به وسیله پیرزنی بود که در روستا، نانهایی را تهیه کرده و برای رزمندگان ارسال میکرد؛ بنابراین نمونه فقط شعب ابی طالب و آن شرایط و جمعیت اندک مسلمانان نیست.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی به الگوی دوران دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: بهترین نمونه برای مقابله با شدیدترین تهاجم غرب به وسیله جنگ تحمیلی است که براساس استقامت قرآنی جامعه اسلامی، به نتیجه رسیدیم. حتی اگر کسی این آیه قرآن که بیان شد را به معنای پایداری در جنگ و محدود به مبارزه نظامی کند، باز کلام خداوند بدین معنا است که یک قدرت الهی به وسیله ملائکه بر روحیه و فکر و قلب جامعه اسلامی نزول کرده و به جامعه نوید میدهد که نترسند و بدانند که پاداش این استقامت، بهشت جاودانی است که خداند به شما وعده داده است.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی تأکید کرد: تقدس استقامت و پایداری در راه هدف الهی، علاوه بر کمک خداوند و پیشرفت در این دنیا، وعده پاداش اخروی را هم به دنبال دارد. در اینصورت دل مردم و جامعه اسلامی، محکم است که میتوانند با قدرت در این زمینه گام بردارند.
وی افزود: در اینصورت انگیزه مردم مسلمان و مؤمن برای تابآوری و استقامت، از هر انگیزه ناسیوالیستی دیگر قویتر است چون انگیزه دینی و قرآنی است. البته این استقامت در راه خداوند و بر پایه ایمان، شرایط و لوازمی دارد که در آموزههای دیگر قرآن آمده است و باید مبتنی بر آگاهی، آیندهنگری، تدبیر و استفاده از ابزار و وسایل مناسب باشد؛ چون اسلام یک بسته جامع و کامل هدایت است.
خادمعلیزاده اظهار کرد: همچنین باید توجه داشت که این استقامت نباید در موضع انفعال باشد چون اگر در موضع انفال باشد، ضعف بیشتر جامعه اسلامی را به دنبال دارد و ضریب مقاومت در مقابل تحریمهای اقتصادی را پائین میآورد بنابراین استقامت به معنای صبر در مقابل کمبودها و مشکلات و فشارهای دشمن است.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: البته صبری مد نظر است که در کنار آن، توزیع عادلانه باشد چون این توزیع عادلانه، اعتماد ملی را افزایش میدهد و مردم بر کمبودها صبر میکنند، در غیر اینصورت وفاق ملی شکست خورده و ما تضعیف خواهیم شد.
وی با اشاره به اهمیت تلاش در جامعه اسلامی اظهار کرد: برای مقابله با شوکهای سیاسی و اقتصادی نیازمند تلاش مضاعف هستیم و در نهایت برای خنثی کردن ترفند دشمنان و پیدا کردن راه پیشرفت و کسب توانمندی باید چنین مسیری را در پیش بگیریم که نتیجه آن انسجام ملی برای کار و تلاش بیشتر است.
خادمعلیزاده تأکید کرد: آنچه را که باید در این زمینه مد نظر داشت این است که این باورهای الهی و ارزشهای دینی ما قویتر از انگیزههای ملی در هند و ژاپن و کشورهایی است که برای مدتی توانستند مقاومت داشته باشند. مثلا ژاپنیها در سال 1945 با پای برهنه بر روی خرابهها راه میرفتند. از آنان پرسیدند چرا با پای برهنه راه میروید؟ جواب دادند ما هنوز دمپایی از خودمان نداریم بنابراین با پای برهنه بر روی خرابههای جنگ راه میرویم.
وی افزود: این نمونهای از مقاومت مردم در مقابل قدرتهای استکباری است اما بنده معتقدم باورهای قرآنی بسیار قویتر از چنین باورهای ناسیونالیستی است که راهی برای مقاومت در نیم قرن اخیر برای خودشان گشودهاند؛ گرچه میتواند برای ما، عبرت و یک تجربه بشری باشد اما کارگشایی آموزههای قرآنی بسیار بیشتر است.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علاوه طباطبایی در ادامه به بیان یکی از نمونههای تلاش علمای اصفهان برای ترغیب استفاده از کالای داخلی در راستای اقتصاد مقاومتی پرداخت و گفت: یکی دیگر از نمونهها و تجاربی که میتواند به عنوان پیشینهای از مقابله در برابر بیگانگان باشد که پایگاه علمی و دینی هم در جامعه ایران اسلامی دارد و به سال 1324 در ایران میرسد، اقدامی است که علمای اصفهان، بهخصوص آقانورالله نجفی برای تشویق مردم و انسجام و بسیج نیروهای مسلمان در ارتباط با مقابله با بیگانگان انجام دادهاند که به بیانیه علمای اصفهان در حمایت از تولید داخلی معروف است. این بیانیه، درسهای عمیقی برای جامعه امروز ما دارد و همه باید به چنین درسهای خردمندانه و قرآنمحوری که آن عزیزان در آن مقطع تاریخی در این کشور انجام دادند توجه داشته باشیم.
خادمعلیزاده یادآور شد: آنها در این بیانیه فرمودهاند: ملتزم شرعی شدهایم که تا حد امکان، از این مسائل تخلف ننمائیم و فعلا، اولا قبالهجات و احکام شرعیه از شنبه 14 جمادیالاول 1324 به بعد باید روی کاغذ ایرانی بدون آهار نوشته شود و اگر بر کاغذهای دیگر نویسند، مهر ننموده و اعتراف نمینویسیم. استفاده از کاغذ خارجی حرام نیست و کسی را مانع نمیشویم اما به این روش متعهدیم.
وی افزود: دومین مورد این است که اگر کفن اموات، غیر از پارچه ایرانی باشد متعهد شدهایم بر آن میت نماز نخوانیم. ثالثا لباس جدید که از این تاریخ به بعد دوخته و پوشیده شود باید از پارچه ایرانی باشد و تابعین ما نیز باید این را رعایت کنند و متخلف نیز توقع احترام از جانب ما را نداشته باشد.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: نکته چهارمی که آنها بدان اشاره میکنند این است که مهمانیها باید مختصر باشد و اگر غیر از این باشد، ما را دعوت نکنند، خود ما هم به همین روش مهمانی برگزار خواهیم کرد. نکته پنجم این است که وافوری و اهل وافور را احترام نمیکنیم و به منزل او نمیرویم؛ چراکه ضرر مالی، جانی، دینی و شغلی آن محسوس است و خانوادهها و ممالک را به باد میدهد.
خادمعلیزاده در پایان گفت: بنابراین ایجاد تعهدات ایمانی و فرهنگی، یکی از قویترین راههای مقابله با تحریمهای بیگانگان است. این الگویی در چارچوب مرجعیت دینی ما است و امروزه کارایی بیشتری دارد چون رسانههای گستردهای در اختیار داریم و به راحتی میتوانیم این فرهنگ را ترویج کنیم.