خبرگزاری فارس از تبریز– فرینوش اکبرزاده: قصه موزه مطبوعات آذربایجان به خوان ِجدیدی رسید؛ اکنون در آستانه گذر از یک دهه تلاش برای برپایی موزه مطبوعات در شهری که یکی از ستونهای فعالیت رسانهای در کشور است،همچنان برپایی موزهای برای نمایش اسناد یکصد سال تلاش خردمندانه و انتشار هزاران نسخه درخشان مطبوعاتی در هالهای از ابهام است.
پرونده قطور موزه مطبوعات آذربایجان،هفته گذشته دوباره در حالی به صدر اخبار میان اهالی رسانه تبدیل شد که مدیرکل میراث فرهنگی استان از اهتمام این مجموعه در برپایی موزه مکاتب هنری تبریز در محل خانه حریری خبر داد.
مرتضی آبدار با اشاره به اینکه موزه «مکاتب هنری تبریز» با هدف معرفی، توسعه و تقویت داشتههای هنری مکتب تبریز در رشتههای گوناگون در محل خانه تاریخی حریری تاسیس و راهاندازی میشود، گفته بود که با عنایت به تصویب کمیته تعیین کاربری بناهای تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مبنی بر ایجاد موزه مکاتب هنری تبریز در خانه حریری، با اتمام مرمت و ساماندهی این خانه شرایط برای ایجاد این موزه مهیا شده است.
خبری که به سرعت صفحات مجازی را درنوردید و آنقدر میان اهالی رسانه دست به دست شد تا به دست مدیریت ارشد استان رسید.
محمدرضا پورمحمدی که از زمان حضور خود در کاخ استانداری و همزمان با نخستین دیدار خود با اهالی رسانه استان، بر اجرایی شدن راهاندازی موزه مطبوعات آذربایجان در محل خانه تاریخی حریری تاکید کرده بود، با افزایش حساسیت در این مورد، به همراه مدیرکل میراث فرهنگی استان و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان به دیدار خانه حریری رفت و با تاکید بر اجرای تعهد قبلی، بر تسریع در راهاندازی موزه مطبوعات استان در این محل تاکید کرد.
استاندار آذربایجانشرقی از لزوم همراهی اداره کل میراث فرهنگی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن صنفی روزنامهنگاران استان در اجرایی شدن احداث موزه مطبوعات آذربایجان در محل خانه حریری سخن گفت و از دستاندرکاران امر خواست نسبت به این امر اهتمام کنند.
وی، توجه به استانداردهای مورد نیاز برای احداث موزه در راهاندازی موزه مطبوعات را ضروری دانست و تعیین محدوده موزه مطبوعات در محل خانه حریری و جمعآوری آثار و اسناد اصیل مطبوعاتی را از جمله مواردی دانست که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد.
استاندار آذربایجانشرقی همچنین از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی میراث فرهنگی استان خواست تا در جلسهای تخصصی با تشکلهای اصحاب مطبوعات و بر اساس سوابق امر، ضمن اخذ نظرات آنان در این خصوص اقدام شود شود.
جلسهای که به فاصله یک روز از دستور استاندار آذربایجانشرقی با حضور نمایندگان هیات مدیره انجمن صنفی روزنامهنگاران استان و هیات مدیره انجمن مدیران مسئول استان در محل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.
رفع نقاط مبهم به ویژه در خصوص اموال و آثار به نمایش در آمده در محل موزه مطبوعات از جمله نقاط مهم این جلسه بود که با ارائه نمونههای آثار مطبوعاتی، از آثار دوره ناصری تا نشریات ارزشمند استان در دوران مشروطه و مانند آن و بررسی این موارد صورت پذیرفت.
پیشنهاد تغییر محل استقرار موزه مطبوعات هم به جهت اعلام رسمی محل استقرار موزه در رسانهها و باطل کردن تمبر و بارها برگزاری بازدیدهای گروهی اهالی رسانه و مسوولان بلندپایه استانی و نمایندگان همچنین ارتباط معنایی خاندان حریری با مباحث مکتوب و فکری همچنین تاکید استاندار محترم مبنی بر رفع موانع و برپایی موزه در همان محل از پیش تعیین شده، از دستور کار خارج شد.
شهر تبریز و استان آذربایجانشرقی با عنایت به سابقه درخشان مطبوعاتی و حضور در صف مقدم انتشار نشریات مکتوب در دوران مشروطه تاکنون، نیازمند داشتن موزهای در خور شان و جایگاه فعالیتهای رسانهایست و این مهم به یکی از مطالبات اهالی رسانه استان در سالهای اخیر تبدیل شده است.
مطالبهای که پرونده اش روز به روز حجم بیشتری یافته و با امضای سه استاندار بر لوح آغاز تجهیز، رکورد جدیدی را در این زمینه به نامه خود ثبت نموده است. باید منتظر باشیم و ببینیم با رایزنیهای اخیر، آیا سال ۹۸ شاهد شکستن قفل افتتاح موزه مطبوعات آذربایجان خواهیم بود یا نه؟
مطالب مرتبط با موزه مطبوعات آذربایجان، دیگر خود پروندهای قطور شده و همین سالهاست که بشود اسناد و مدارک آن را نیز به محتوای موزه اضافه کرد؛ موزه مطبوعات در شهری که پیشتاز فعالیتهای حوزه رسانه و چاپ و نشر در کشورمان بوده، هنوز در هالهای از تردیدها و خواستنها و نشدنها محصور است.
آخرین روزهای اردیبهشت هر سال، همزمان با روز موزه و میراث فرهنگی، به یاد میآوریم سالها اولین صحبتهای مطرح شده در خصوص اضافه شدن موزه مطبوعات به مجموعه موزههای شهر تبریز گذشته و اهالی رسانه شهر تبریز هنوز چشم به راهند…
مرور کوتاه و اجمالی صفحات دنیای مجازی، به خوبی نشان میدهد در سالهای اخیر، چقدر صفحه به پرونده راه نیافتادن این موزه تخصصی اضافه شده و چه تعداد از مدیران و مسوولان و صاحبنظران در این خصوص همراهی دادهاند و کل این پروژه همچنان به درهای بستهای در خیابان تاریخی تربیت پیوند خورده است.
اولین یادگار تولد موزه مطبوعات به زمانی در حدود سال ۱۳۸۷ و تفاهم رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی استان برمیگردد، وقتی که تراب محمدی، در جمع اهالی رسانه اهمیت این موضوع را خاطرنشان کرد و گفت: «مطبوعات آذربایجان در طول تاریخ نقشی ویژه و منحصر به فرد را ایفا کردهاند به همین دلیل تاسیس موزهای تخصصی در این زمینه ضرورت دارد.»
مرداد ماه سال ۱۳۸۷ اولین خبرها از طریق دفتر خبرگزاری فارس در شهر تبریز و از قول تراب محمدی، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مبنی بر تاسیس موزه مطبوعات در همان سال در محل خانه تاریخی حریری در پیاده راه تربیت، به تیتر یک بسیاری از نشریات تبدیل گشت و گفته شد به دلیل لزوم معرفی نقش ویژه مطبوعات آذربایجان و تبریز در طول تاریخ و برای مستند کردن این اقدامات، مکتوبات و مطبوعات ارزشمند منتشر شده در استان را جمعآوری کرده و «موزه مطبوعات و مکتوبات» در یکی از خانههای قدیمی تبریز در مجموعهای منسجم در قالب موزه مطبوعات برای بازدید آماده خواهیم کرد.
پیگیری این خبر برای اجرا در آن سال به جایی نرسید و دو سال بعد از آن تاریخ، در آستانه روز خبرنگار سال ۱۳۸۹، راهاندازی «موزه مطبوعات و رسانه» دوباره از سوی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مورد تاکید قرار گرفت و محمدی در این رابطه گفت: «همانگونه که پیش از این نیز وعده دادهایم، آماده هستیم تا نخستین موزه مطبوعات و رسانه کشور را در تبریز راهاندازی کنیم.»
از این مرحله به بعد، چندین بار خانهها و مدرسههای تاریخی مختلفی از سوی سازمان میراث فرهنگی استان به انجمن صنفی مطبوعات برای راهاندازی موزه پیشنهاد شد که به دلیل قرار گرفتن آنها در محلهایی دور از دسترس عموم یا مشکلات رفت و آمدی یا موارد مشابهی که در روند تاسیس و بازدید و کاربری از موزه مطبوعات میتوانست خلل ایجاد کند، دو نهاد به دیدگاهی مشترکی نرسیدند تا اینکه خانه حریری در پیاده راه تربیت برای این منظور به انجمن صنفی روزنامهنگاران استان پیشنهاد شد و با توجه به قدمت، اهمیت، مسیر و ارزشمندی این خانه، تفاهم کلی در رابطه با آن شکل گرفت.
پس از کش و قوسهای فراوان برای مستحکم شدن قول تاسیس موزه، در سال ۹۲ تفاهمنامهای میان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با انجمن صنفی روزنامهنگاران استان امضا شد و در آن سازمان، قول خود مبنی بر تاسیس موزه مطبوعات استان در خانه تاریخی را مکتوب کرد.
پس از رفتن تراب محمدی از ساختمان رشدیه و آغاز فعالیت فرزین حقپرست به عنوان مدیرکل سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان، در تمام جلسات رسانهای نه چندان پر تعداد وی، صحبت موزه مطبوعات از سوی اهالی رسانه مطرح شد و مدیرکل وقت هم قول مساعد و زمانبندیهایی را برای آغاز به کار موزه اعلام کرد.
این مسئله پوشش گستردهای در رسانههای شهر داشت و اهالی رسانه و پژوهشگران شهر را به افتتاح موزه در پایان سال ۹۴ امیدوار کرد.
در مدت مدیرکلی وی، تکمیل نشدن مرمت خانه حریری، بزرگ بودن آن خانه تاریخی برای تبدیل شدن به موزه، نبود مدارک موزهای به اندازه پر کردن فضای موزهای خانه حریری و دلایل مشابه به عنوان علتهای عدم افتتاح موزه اعلام شد؛ در حالی که هم از سوی اهالی رسانه شهر و هم از طرف سازمان اسناد شمالغرب اعلام آمادگی لازم برای اهدای اسناد مختلفی در این رابطه صورت گرفته بود و آثار لازم برای نمایش در دسترس وجود داشت.
فرزین حقپرست هم ساختمان رشدیه را ترک کرد بدون اینکه اهالی رسانه شهر اولینهای ایران، جامه تحقق را بر تن رویای قدیمیشان ببینند.
در تمام این مدت، علاوه بر مدیران میراث فرهنگی، مدیران استانی نیز درگیر موضوع بودند، از دکتر سعید شبستری، معاون اسبق سیاسی امنیتی استانداری و مهندس پورمهدی معاون عمرانی این مجموعه گرفته تا مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و فرمانداران این سالها و کارشناسان و افراد متعدد دیگر.
مرتضی آبدار، مدیرکل فعلی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در حال حاضر در انتهای این کلاف پیچ در پیچ ایستاده است.
به نظر میرسد او خواهان تعامل جدیتری با اهالی رسانه شهر و تحقق خواسته ایشان است، زیرا در مراسم معارفهاش، اولین قول خود را (بدون اشاره به مکان در نظر گرفته شده برای این موزه) تکمیل و تخصیص موزه مطبوعات عنوان کرده بود و در مراسمی که در سال ۹۶ در محل موزه با عنوان آغاز تجهیز برگزار شد، شرکت نمود و قولهای مساعدی نیز داد.
این ماجرا و رایزنیهای متعدد مربوط به آن به روز خبرنگار سال ۹۶ رسید و مراسمی با حضور تمامی مسوولان بلندپایه استان در خانه حریری برای افتتاح از تمبر آغاز تجهیز موزه مطبوعات آذربایجان.
در این مراسم، اسماعیل جبارزاده استاندار اسبق با تاکید بر اهمیت وجود موزه مطبوعات در شهر اولینهای ایران، خواستار تسریع و همت مسوولان در راهاندازی موزه به خصوص با توجه به رویداد «تبریز۲۰۱۸» شده بود.
صادق نجفی، شهردار سابق تبریز نیز با امضای لوح این موزه، از لزوم گردآوری آثار تاریخی مرتبط با مطبوعات در این موزه سخن گفت.
در این مراسم مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هم مستندات و شواهد تاریخی بسیار را نشانی بر پیشتازی استان در عرصه رسانهای کشور دانسته و گفته بود که با این تاریخ کهن و پر محتوا لازم بود در حوزه رسانه موزه و گنجینهای در شهر داشته باشیم.
محمدپور، در مراسم آغاز تجهیز موزه مطبوعات، جمعآوری آثار مختلف موجود در دست مردم و سازمانها در حوزه نشر و رسانه را مدنظر قرار داده و موزه مطبوعات را معرف قدمت تاریخی و فرهنگی آذربایجانشرقی به گردشگران داخلی و خارجی دانسته بود.
در نهایت، آبدار مدیرکل میراث فرهنگی استان، احداث این موزه را جزو برنامههای تبریز ۲۰۱۸ دانسته و از ایجاد آن با هماهنگی انجمن صنفی روزنامهنگاران آذربایجانشرقی سخن گفته بود.
روز خبرنگار سال ۹۶ با تمام هیاهو و اخبار آن گذشت تا سال ۹۷ که باز هم در آستانه روز خبرنگار، شاهد انتشار مطالب و بازدیدهای مدیران استانی از این مجموعه بودیم، اتفاقی که با وجود گردآوری بخش مهمی از آثار و نشریات تاریخی، به بازگشایی بخشی از موزه منتهی نشد و پرونده «موزه مطبوعات آذربایجان» باز هم در روند پیچیده بروکراسی و انجام نشدن سوق پیدا کرد.
با این وجود، همان سال و در مراسم روز خبرنگار، مجید خدابخش استاندار سابق آذربایجانشرقی، سه ماه برای افتتاح این موزه به متولیان فرصت داد و خواستار تسریع این روند شد.
اتفاقی که تا رفتن وی از کاخ استانداری محقق نشد و فعالان رسانهای تبریز، این خواسته خود را در اولین جلسه خود با محمدرضا پورمحمدی، استاندار فعلی آذربایجانشرقی نیز به دوش کشیدند و خواستار توجه به این موضوع به عنوان مطالبه به حق اهالی رسانه شهر شدند.
با وجود اقبال چشمگیر مردم شهر تبریز به بازدید از موزههای شهر و با توجه به از میان رفتن و آسیب دیدن بسیاری از مستندات و آثار تاریخی مطبوعاتی از جمله آرشیوها و عکسها و حتی خاطرات بزرگان مطبوعاتی تبریز، راهاندازی نشدن موزه مطبوعات در شهر اولینهای مطبوعاتی کشور جای سوال دارد.
فعالان مطبوعاتی و اهالی رسانه در آذربایجان و شهر تبریز همواره با تمام توان حامی میراث کهن و ارزشمند منطقه و کشور بودهاند، و با توجه به غنای تاریخی فعالیتهای رسانهای و مطبوعاتی در این منطقه، شایسته است.
مسوولان امر به جای دادن وعدههای جدید در مناسبتهای خبری مختلف، به گفتههای قبلی در این زمینه عمل کند و به احیا و معرفی جایگاه مطبوعات شهر تبریز یاری رسانند.
اهالی رسانه شهر، رویای خانهدار شدن مطبوعات و تولد موزه مطبوعات آذربایجان در شهر اولینهای ایران را با فوت کردن شمع ۱۰ سالگی این پرونده قطور سپری نموده؛ با این وجود با تمام توان برای تولد این موزه ارزشمند ایستادهاند.