هرمزبان | اخبار هرمزگان و منتخب اخبار ایران و جهان اخبار هرمزگان | گزیده اخبار ایران و جهان | تحولات منطقه
به گزارش پایگاه خبری هرمزبان، چه بسیار بوده‌اند گنجینه‌های بی‌بدیل که ساخته شدند، شعر شدند، اسطوره شدند و برای همیشه در آسمان درخشان این سرزمین تابیدند.
یکی از دستاوردهای گران‌بها ولی ناشناخته، فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای ست.
مورخان و اندیشمندان زیادی بوده‌اند که فضائل و فرهنگ غنی ایران را روایت کرده‌اند، همچون هرودت که در نوشته‌هایش از ایرانیان به‌عنوان قومی نیرومند نام برده و گفته است: ایرانیان بعد از پنج‌سالگی به فرزندان خود سه چیز را می‌آموختند: سواری، تیراندازی و راستی؛ از این روست که می‌توان فهمید ورزش، مروت و صداقت ریشه در جهان‌بینی و فرهنگ و سبک زندگی آنها داشته است.
گاهی بد نیست که کمی به عقب برگردیم، به دورانی که مروت و اخلاق، نیرومندی و دستگیری در گود زورخانه با صدای ضرب مرشد طنین‌انداز می‌گشت.
دورانی که چراغ زورخانه‌ها روشن بود و قدمگاه راد مردانی ماندگار که هم‌زمان جسم و روحشان را مزین به صفات نیکو، راستی و قدرت می‌کردند.
شالوده زورخانه و ملزوماتش نه‌فقط جایگاه بالا بردن توانمندی جسم که کلاس درس اخلاق نیز بود.
در ورودی همیشه کوتاه‌تر از قد معمول انسان ساخته می‌شد که هنگام ورود و خروج با حالت تعظیم گذر کنند و افتادگی و ادب رعایت شود.
گود زورخانه که محل اجرای حرکات ورزشی زورخانه‌ای است به شکل هشت‌ضلعی به قطر ۱۰ متر ساخته می‌شود که ۷۰ سانتی‌متر پایین‌تر از سطح کف سالن زورخانه قرار دارد.
به‌منظور جلوگیری از صدمات به ورزشکاران، سرتاسر لبه گود از جنس چوب و یا پلاستیک نرم پوشیده شده است.
در فضای اطراف گود، سکوهایی برای تماشاچیان و جایگاهی مخصوص برای وسایل و ابزار ورزشی در نظر گرفته‌شده است.
اسباب و آلات ورزش باستانی که اکنون از آنها در زورخانه‌ها استفاده می‌شود عبارت است از سنگ، تخته‌شنا، میل، کباده.
کهنه‌سوار و مرشد، پیشکسوت، پیش‌قدم، پیش خیز، نوچه، نوخاسته، ساخته، صاحب زنگ و صاحب ضرب، پهلوان و صاحب تاج اصطلاحاتی است که در زورخانه متداول است.
مرشد، هنرمندی با جایگاه اخلاقی والا که همواره اشعار حماسی فردوسی را با ضرب و زنگ برای هدایت و همراهی ورزشکاران می‌نواخت.
سنگ، تخته شنو، میل، کباده از ابزار و وسایل ورزشکاران بود که پشت هرکدام حکایتی از بزرگی و اصالت نهفته است.
از سنت‌های زیبای فرهنگ زورخانه‌ای که نوع‌دوستی، اهمیت و همبستگی مردمی را نشان می‌دهد گلریزان برای کمک به افرادی است که یا نیاز مالی داشته و یا برای تقدیر و تشکر و قدردانی از مرشد کمک‌هایی را اهدا می‌کردند.
یا این حال مدیدی است زورخانه‌ها کم‌کم رو به فراموشی سپرده و انگشت‌شمار شده‌اند؛ پهلوانان و دلیر مردانی همچو پوریای ولی، سید حسن رزاز و غلامرضا تختی که در اوج قدرت همواره یار مظلومان بوده‌اند و بذر فداکاری، انصاف و سخاوت را در دل مردمان می‌کاشتند.
از همین روست که رودکی پدر شعر فارسی، فضائل انسان واقعی و وارسته را اینگونه بیان می‌کند …
“گر بر سر نفس خود امیری مردی***گر بر دگری خرده نگیری مردی، مردی نبود فتاده را پای زدن*** گر دست فتاده گیری مردی”
این بار به سراغ زورخانه جهان‌پهلوان تختی شهر بندرعباس به‌عنوان تنها گود ورزش‌های باستانی در استان هرمزگان رفتیم تا با وضعیت و مشکلات این رشته ورزشی در استان هرمزگان بیش از پیش آشنا شویم.
در ابتدای ورودمان مردی سفیدموی اما خوش‌صدا را مشاهده می‌کنیم که با نواختن ضربش مهیای حضور ورزشکاران در گود می‌شود.
اقبال کم جوانان از این آئین فتوت و جوانمردی که اینک ورزش باستانی خوانده می‌شود نوای حزن‌انگیزی است که پیش از همه دل مرشدان آن را به درد آورده است؛ مرشدانی که تقریباً همه عمر خود را صرف خدمت به زورخانه‌ها کرده‌اند تا این نوای آئینی خاموش نشود.
کمی جلو می‌رویم، با روی خندان استقبال می‌کند و جواب سوالم خود را مرشد “سید مجتبی فاخته” معرفی می‌کند و اینگونه به معرفی خود می‌پردازد: ” ۴۵ سال است در بندرعباس مرشد هستم و برای ورزشکاران ضرب می‌زنم؛ بنیاد این ورزش در شهر بندرعباس را ۴۵ سال پیش بنا کردم.
افسر نیروی دریایی بودم و به مدت یک ماه برای راه‌اندازی این رشته ورزشی به بندرعباس منتقل شدم و آن یک ماه امروز به ۴۵ سال تبدیل‌شده و همچنان در این زورخانه می‌نوازم.”
این مرشد خوش‌صدا با بیان اینکه مشکلات زیاد است و در مسیر حل آن عمر و جوانی‌ام را صرف کردم، تصریح کرد: روزی که وارد بندرعباس و این رشته ورزشی شدم جوانی رعنا بودم اما امروز چنان پیر و خسته در سایه مشکلات این رشته ورزشی شدم.
فاخته با بیان اینکه ورزش باستانی و پهلوانی فراموش‌شدنی نیست، اضافه کرد: متأسفانه تنها در هرمزگان شاهد هستیم در کل استان یک گود زورخانه وجود دارد درحالی‌که در استان‌های دیگر به‌وفور چنین گودهایی با استقبال حداکثری ورزشکاران وجود دارد.
این پیشکسوت ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای با اشاره به اینکه جوانان همیشه آرزو دارند که یک پهلوان بزرگ یا ستاره فوتبال باشند، چراکه آنان را الگوی خود قرار می‌دهند اما این قضیه درنهایت منجر به تقویت حس خودکم‌بینی در افراد می‌شود اما زورخانه چنین حسی را القا نمی‌کند، خاطرنشان کرد: همه ما آنچه را که در گود رخ می‌دهد، می‌بینیم، ورزشکاران با نوای مرشد و ضربات آهنگین انگشتان وی بر روی تنبک، علاوه بر رقابت، یکدیگر را به اعتمادبه‌نفس و خوب بودن تشویق می‌کنند.
اگرچه شاید امروز ورزش باستانی دارای رونق کم‌تری باشد اما هنوز هم برای کسانی که در گودهای زورخانه پیر شده‌اند، خاطره‌انگیز است.
ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای که از دیرباز در فرهنگ ایرانیان شکل‌گرفته، برای نزدیک شدن به جایگاه واقعی و اصلی خود در هرمزگان نیاز به حمایت‌های مسئولان استان دارد تا از دیگر استان‌های کشورمان عقب نیافتد.
کمی آن‌سوتر میاندار ورزشکاران را می‌بینیم (میاندار نخبه‌ای است که رهبری عملیات ورزش باستانی و هماهنگی با مرشد را بر عهده دارد و ورزشکاران داخل گود مکلف به پیروی از ایشان هستند)، می‌گوید مشکلات آن‌قدر زیاد است که نمی‌دانم چگونه، اما تا به امروز رسانده‌ام.
می‌گوید جز «خاطرخواهی» به زورخانه چیزی نمی‌توانست او را به امروز وصل کند و او اما امروز، دل‌نگران آئینی است که نیازمند توجه مسئولان است.
حسن مرادی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ۳۵ سال است به ورزش باستانی و زورخانه‌ای می‌پردازد، اظهار کرد: این ورزش از کودکی به‌واسطه فعالیت خانواده‌ام در خونم جاری است و علاقه شدیدی به آن دارند.
وی با اشاره به اینکه ورزش باستانی از زمانی که بازی‌های کامپیوتری رونق گرفت رو به خاموشی رفت، تصریح کرد: خوشبختانه با تعاملات صورت گرفته با آموزش‌وپرورش استان هرمزگان در تلاشیم تا دانش آموزان را به سمت این رشته ورزشی جذب کنیم تا بیش‌ازپیش روح جوانمردی و پهلوانی را بیاموزند.
ضرب زورخانه توسط مرشد نواخته می‌شود؛ اشعار و عبارات منتخب توسط مرشد یا حماسی خوانی و شاهنامه‌خوانی است و یا ابیاتی در مدح بزرگان دین و اخلاق قرائت می‌شود و ورزشکاران با کسب اجازه از پیشکسوتان، مرشد و حضار دست راست خود را به کف گود می‌زنند و می‌بوسند و با ادای احترام به این گود مقدس جهت احیای قوای جسمی و روحی وارد می‌شوند و با نوای ضرب مرشد به ورزش می‌پردازند.
نوای مرشد سالن را فراگرفته و انسان را میخکوب به تماشای گودی می‌کند که اکنون از کودک تا پیشکسوت همگی در آن فروتنانه به ورزش باستانی می‌پردازند و انگار رسم مرام و معرفت را آموزش می‌بینند.
شاگردان کلاس جوانمردی تخته‌های شنای خود را که بر آنان جملات اخلاقی حک‌شده، دایره‌وار در گود می‌چینند و با نوای زورخانه‌ای و صدای مرشد، همخوان با حرکات میاندار، شنای کرسی و شنای پا جفت و پیچ می‌روند.
حرکات نرمشی از بخش بالای سر، بسته به تشخیص میاندار همگام با ضرب و نوای مرشد انجام می‌شود و پهلوانان گاه با رخصت مرشد، حرکات پیچ و شیرین‌کاری انجام می‌دهند و این مرحله با خم‌گیری که نوعی مخصوص از نشست‌وبرخاست است خاتمه می‌یابد.
حالا ورزشکاران با ذکر یا علی و با آدابی خاص میل برمی‌گیرند، برای این کار نیز سادات و پیشکسوتان پیشتازند، دایره‌وار می‌ایستند و با زمزمه سروده‌های حماسی و دینی، میل‌ها را بر سردست می‌برند، با رهبری میاندار حرکات میل بر روی زمین و پس‌ازآن میل شلاقی انجام می‌شود.
حال که پس از مدت‌ها تعطیلی و حواشی مختلف پیرامون انتخابات این هیئت ورزشی با روی کار آمدن مظفر خادمی به‌عنوان سرپرست شاهد حکمفرما شدن آرامش بر این رشته ورزشی هستیم، با وی همکلام شدیم تا برنامه‌های این هیئت ورزشی برای توسعه در سطح استان هرمزگان را جویا شویم.
خادمی با اشاره به اینکه نزدیک به ۱۵۰ روز از آغاز فعالیتش در رشته ورزشی باستانی و زورخانه‌ای می‌گذرد، تصریح کرد: به کمک پیشکسوتان، مربیان و ورزشکاران توانستیم فعالیت‌های هیئت را پس از نابسامانی‌های گذشته، آغاز کنیم و مشکلات را تا حدودی برطرف کرده و چراغ هیئت را بار دیگر روشن کنیم.
وی با بیان اینکه مشکلات عدم توسعه زیرساختی در رشته پهلوانی و زورخانه‌ای نیز مدت‌هاست استان هرمزگان را در برگرفته است، خاطرنشان کرد: تنها زورخانه استان هرمزگان همین زورخانه قدیمی جهان‌پهلوان تختی است و نیاز به تأسیس زورخانه‌های دیگری در شهر بندرعباس و شهرستان‌های مستعد این رشته ورزشی با کمک مدیرکل ورزش و جوانان استان هرمزگان و رئیس فدراسیون نیز احساس می‌شود.
سرپرست هیئت ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای با اشاره به اینکه سالن جدیدی به‌زودی در جوار استانداری هرمزگان آماده بهره‌برداری می‌شود، بیان کرد: این سالن ورزشی نزدیک به یکسال است فعالیت ساختش آغاز و امیدواریم در سال ۹۸ آماده بهره‌برداری شود.
خادمی در خصوص راهکارش برای افزایش ورزشکاران این رشته ورزشی در استان هرمزگان، اظهار کرد: بهترین راهکار برای رسیدن به این هدف تنها تعامل و همکاری با آموزش و پرورش استان است تا تمامی استعدادها در سراسر استان شناسایی و زمینه پرورش آنها فراهم شود که امیدوارم روزی تعداد ورزشکاران این رشته ورزشی در هرمزگان از ۵۰ نفر به ۵۰۰ نفر برسد.
به گزارش پایگاه خبری هرمزبان به نقل از ایسنا، با نگاهی به تاریخ ورزش ایران درمی‌یابیم تنها کسانی در خاطر تاریخ ورزش کشور ماندگار شدند که منش پهلوانی را سرلوحه خود قرار دادند و از جان و دل و باغیرت ملی به رقابت با حریفانشان می‌رفتند و اخلاق را نخستین رکن کار خود قرار داده بودند.
متأسفانه اخلاق در ورزش جای خود را به پول و قدرت داده و امروز می‌بینیم حرف اول ورزش ما در دستان کسانی است که از پول و قدرت برخوردارند و آن را به‌جای رساندن به جایگاه حقیقی به سمت امیال و منافع خود سوق می‌دهند و از این‌رو است که پول جای اخلاق را می‌گیرد و هدف ورزش به بیراهه می‌رود. / ایسنا
گزارش از: امیرحسین طالبی، خبرنگار ایسنا، منطقه خلیج‌فارس
انتهای پیام
