به گزارش هرمزبان به نقل از گروه رسانههای خبرگزاری تسنیم، کلانشهر تهران با مشکلات بسیاری در حوزه مدیریت شهری روبهرو است؛ این مشکلات از حوزه حوادث طبیعی تا مشکلات اقتصادی دامنهدار است از این رو یکی از مسائل مهم برای مدیریت بحران شهری است. اگرچه وقتی از بحران شهر تهران صحبت میکنیم، بسیاری حوادث احتمالی در این شهر را نگرانکننده تلقی میکنند، ولی باید بحرانهای مالی مدیریت شهری تهران و مسائل اجتماعی و فرهنگی را نیز به عنوان مشکلات جدی شهر تلقی کرد. اما درباره حوادث طبیعی و غیرطبیعی که شهر را تهدید میکنند، باید شهر تهران را شهر بیدفاع دانست؛ شهری که حوادث متعدد نظیر زلزله و آتشسوزی این شهر را تهدید میکنند. مسئله اصلی برای مسئولان شهری تهران، این است که سیستم فعلی مدیریت شهر نگرش مدیریت پسابحرانی دارد و بحرانهای مالی و مسائل اجتماعی و فرهنگی مشکل جدی شهر تهران به حساب نمیآید و تا این مشکلات برطرف نشود روند توسعه شهر ی ادامه نخواهد یافت.
اهمیت مدیریت پسابحرانی در کلانشهرها
سیستم فعلی مدیریت شهر نگرش مدیریت پسابحرانی دارد و بیشتر متمرکز بر آن بوده که اگر حادثهای رخ داد، برای بعد از حادثه چه باید کرد. در این راستا مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه و نظارت شورای شهر تهران با طرح مسائل شهری تهران، به بحث و بررسی در خصوص راهحل این مسائل پرداخت. بر این اساس اگر حادثهای رخ داد، برای بعد از حادثه چه باید کرد؛ یعنی نگاه پیشگیرانه و مدیریت ریسک در نگاه اداره شهر غایب است. ما همواره منتظر بودهایم حادثهای مانند پلاسکو رخ دهد و بعد به آن بپردازیم. حتی در همین مورد نیز مثلاً سولههای بحران که برای این منظور در نظر گرفته شده بود، در حال حاضر به کاربریهای دیگر اختصاص پیدا کرده است. بنابراین در مجموع میتوان گفت رویکرد پیشگیرانه در مدیریت شهر تهران وجود نداشته است. در حالی که بسیاری از شهرهای دنیا در قالب مدیریت ریسک، کانونهای بحران را شناسایی میکنند و با تحلیل کمّی و کیفی آنها، احتمال وقوع هر حادثه و خسارت احتمالی وارده را برآورد میکنند و برای بالاترین ریسکها، برنامهریزی خود را به گونهای صورت میدهند که یا جلوی حادثه بهطور کامل گرفته شود یا اثر احتمالی تقلیل یابد. در حالی که در ساختار مدیریت شهر تهران، حوزه مدیریت ریسک بههیچوجه دیده نشده و کاری در این حوزه انجام نشده است. بنابراین رویکردی با نگاه افزایش ایمنی شهر در قالب یک ساختار فراگیر و یکپارچه، در مدیریت شهر غایب بوده است. به همین دلیل است که از شهر تهران به عنوان شهر بیدفاع نام برده میشود.
در یک نگاه کلی، باید تأکید کرد درباره مدیریت بحران به معنی اینکه اتفاق ناگواری رخ دهد و بعد از آن مدیریت شهری چه کارهایی انجام دهد، برنامههایی وجود دارد، ولی در زمینه مدیریت ریسک و مدیریت پیشگیرانه مشکلات، اقدام درخور توجهی صورت نگرفته است. از همین رو، لازم است این حوزه به صورت جدی در دستور کار مدیریت فعلی شهر قرار گیرد. البته مدیریت ریسک در شهرداری تهران تعریف شده است؛ ولی تا امروز گزارشی منسجم که بتوان به آن استناد کرد، در این بخش تهیه نشده است که باید با اولویت بالا به آن پرداخته شود. باید برای همه شهروندان تهران مشخص شود که مدیریت جدید در چه شرایطی اداره شهر را بر عهده گرفته است. در این صورت، میتوان امید داشت برای کنترل برخی مشکلات شهر، از مشارکت عمومی شهروندان نیز بهره گرفت و حتی برای انجام برخی آموزشهای عمومی شهروندان برای مشارکت در مدیریت بحران شهر، برنامهریزی کرد. این مقدمه به این دلیل لازم بود تا گریزی زده شود بر مسائل مالی شهرداری تهران. حجم بدهیهای فعلی و بدهیهای آتی شهرداری، معادل بیش از چهار برابر بودجه سالانه شهر تهران است. به علاوه، برای سال جاری تا این لحظه و بر اساس برآوردی که صورت گرفته، درآمدها 60 درصد کمتر از برنامهها و هزینهها نیز بیشتر از پیشبینیها است. بنابراین میتوان مسئله مالی را از جهت بازپرداخت بدهیها و همچنین ایجاد درآمدهای پایدار برای مدیریت شهر، به عنوان مسئلهای جدی و حتی بحرانی تلقی کرد. خود ایجاد درآمدهای پایدار نیز بسیار مهم است.
لزوم مطالبهگری عمومی برای همگرایی مسئولان
بدون قضاوت درباره اینکه چنین نگرش واحدی در گذشته وجود داشته یا خیر، باید یک مطالبه عمومی را برای همگرایی میان همه مسئولان ایجاد کرد؛ اینکه همه مسئولان باور کنند حل معضلات تهران عزمی عمومی را میطلبد و مجموعه حاکمیت باید برای حل مشکلات کمک کنند. شهر تهران به همان میزان که در صورت بروز مشکلی، میتواند در سطح کلان کشور باعث نگرانی شود، میتواند با برنامهریزی و نگاه درست، به یک الگوی شهری در سطح داخل و خارج تبدیل شود.
افزایش صدور پروانه ساخت در پایتخت
از سوی دیگر افزایش صدور پروانه ساخت و ساز در شهر تهران یکی از امیدهای مدیریت فعلی شهر تهران برای کسب درآمد پایدار به شمار میرود. هرچند یکی از انتقادهایی که به شهردار سابق پایتخت انجام میشد صدور بیرویه پروانه ساخت و ساز در شهر تهران بود، اما به نظر میرسد که این امکان در مدیریت جدید شهرداری تهران به عنوان تنها عامل تضمین شده برای کسب درآمد محسوب میشود. طبق آخرین آمارهای مدیرکل تدوین ضوابط، نظارت و صدور پروانه شهرداری تهران از ابتدای سال جاری تا پایان دی ماه حدود 7 هزار و 800 پروانه ساخت در شهر تهران صادر شده است که پیشبینی میشود با وجود رشد 5 درصدی، این تعداد تا پایان سال از مرز 10 هزار پروانه عبور کند. در تاریخ یک دهه اخیر شهر تهران بین سالهای 91 تا 92 افزایش صدور پروانه ساخت در شهر تهران شاید هیچ گاه دوباره تکرار نشود. به اعتقاد محمد ابراهیم دادسرشت علت صدور بیسابقه پروانه ساخت در بازه زمانی مذکور تبدیل طرح تفصیلی قدیم به جدید بود. در واقع برای آن دسته از مالکان که در طرح قدیم درخواست پروانه کرده بودند سالهای 91 و 92 آخرین مهلت دریافت پروانه بود و برای مابقی متقاضیان نیز طرح جدید فرصت مناسبی محسوب میشد، به همین دلیل در این دو سال حدود 60 هزار پروانه ساخت صادر شد. محاسبات شهرداری تهران نشان میدهد، بین 8 تا 9 هزار میلیارد تومان از درآمد شهرداری از بخشهای مربوط به مباحث شهرسازی تأمین میشد، البته به دنبال رشد چشمگیر صدور پروانه در فاصله سالهای 91 و 92 شهرداری تهران درآمد بیشتری از این حوزه به دست آورد که همین درآمد باعث اجرای بسیاری از پروژههای عمرانی در شهر تهران شد. اما بعد از این تاریخ به شکل معمول تعداد پروانههای صادر شده در هر سال معادل 11 تا 13 هزار پروانه بوده است.
به گفته مدیر کل تدوین ضوابط، نظارت و صدور پروانه شهرداری تهران در سه سال اخیر به طور متوسط سالانه 10 هزار پروانه ساخت در تهران صادر شده است، که در شرایط فعلی با توجه به نرخ رشد 20 درصدی عوارض نسبت به سالهای گذشته، حدود 40 تا 42 درصد از درآمدهای شهرداری از محل صدور پروانههای ساخت تأمین میشود.
اطلاعات به دست آمده نشان میدهد که در سال 96 با رشد 40 درصدی قیمت آپارتمان در تهران به ویژه در مناطق 2 و 5 خانههایی که امروز در حال فروش و بهرهبرداری هستند در سال 91 و 92 و بعد از آن پروانه ساخت گرفتهاند، بنابراین در سال آینده با کمبود ساختمانهای نوساز و قابل بهرهبرداری مواجه خواهیم شد و این موضوع افزایش صدور پروانههای ساخت را در سالهای آینده به همراه خواهد داشت.
شهرداری تهران نیز با توجه به آنالیز وضعیت بازار مسکن برای افزایش درآمد خود از محل ساخت و ساز در تهران تصمیم گرفت تا از ابتدای بهمن ماه طرح تخفیف 33 درصدی عوارض نقدی ساخت را در نظر بگیرد. پیشبینیهای مدیر کل تدوین ضوابط، نظارت و صدور پروانه شهرداری تهران نشان میدهد که با اجرای این طرح در فروردین و اردیبهشت ماه سال آینده با رشد بیش از 10 درصد در صدور پروانه ساخت در تهران روبهرو خواهد شد.
کاهش زمان صدور پروانه ساخت موضوع دیگری است که دادسرشت به آن اشاره کرد و گفت: در گذشته رتبه ما در صدور پروانه ساختمان حدود 147 بود اما امروز در رتبه 29 قرار داریم. به عبارت دیگر، پیش از ابلاغ طرح تفصیلی جدید در سال ٩١ مدت زمان صدور پروانه ٢4