چکیده
افزایش روزافزون دادهها و ضرورت تحلیل و بهرهگیری از آنها و نیز رقابت برای پاسخگویی به نیاز مخاطبان، گرایش رسانهها به «دیتا ژورنالیسم»[1] را افزایش داده است. درک نقش و اهمیت دیتا ژورنالیسم میتواند موجبات استفاده از آن را در ایران فراهم کند.
این پژوهش باهدف بررسی نقش دیتا ژورنالیسم در رسانههای آنلاین و مبتنی بر نظریههای «استفاده و رضایتمندی»[2]، «انتظار- فایده» و «حوزه عمومی»[3] انجام شده است. روش تحقیق آن، مصاحبه عمقی با 103 نفر از متخصصاندیتا ژورنالیسم است. این پژوهش، در تلاش برای پاسخ به 6 سؤال اصلی تحقیق اعم از نقش دیتاژورنالیسم در رسانههای آنلاین، تعریف دیتاژورنالیسم، آثار و آینده آن، نقش دادههای بزرگ در آینده دیتاژورنالیسم و تمایل رسانهها به این نوع روزنامهنگاری است. بنا بر یافتههای پژوهش، متخصصان به 11 نقش دیتا ژورنالیسم ازجمله نقشهای «روزنامهنگارانه»، «تسهیل تعامل مخاطبان»، «تحقق دموکراسی» و «اعتمادسازی» اشاره کرده و با تأکید به تمایل سایر رسانهها به دیتا ژورنالیسم، رسانههای آنلاین را موفقتر در این بهرهگیری دانستهاند. آینده دیتاژورنالیسم مثبت و رو به رشد ارزیابیشده و بر نقش دادههای بزرگ در این مسیر تأکید شده است. کمک به تأمین منافع مخاطبان و رسانهها و تأثیر بر دولت و کمک به بهبود تعامل آنها از آثار دیتاژورنالیسم یاد شده است. همچنین مبتنی بر نتایج پژوهش، دیتاژورنالیسم ضمن یاری به رسانهها در مسیر ایفای وظایف و نقشهایشان، میتواند در جلب رضایت مخاطبان و نیز کمک به احیای حوزه عمومی مؤثر باشد.
پی نوشت:
[1]. Data journalism
[2]. Uses and gratifications theory
[3]. The Theory of the Public Sphere
کلیدواژه ها: دیتاژورنالیسم؛ رسانه های آنلاین؛ داده های بزرگ؛ روزنامه نگاری دقیق؛ روزنامه نگاری مبتنی بر داده
نویسندگان:
مریم سلیمی: دانشجوی دکترای علوم ارتباطات اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
محمد سلطانی فر: دانشیار، گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
افسانه مظفری: استادیار، گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
یونس شکرخواه: استادیار، گروه مطالعات اروپا، دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران.
نشریه مطالعات رسانه های نوین – دوره 2، شماره 8، زمستان 1395.