الگوی خاص برای محرومیت‌زدایی از روستاهای استان خراسان جنوبی وجود ندارد

به گزارش پایگاه خبری هرمزبان به نقل از خبرگزاری تسنیم از بیرجند، تأکید مقام معظم رهبری بر اقتصاد مقاومتی و لزوم عملیاتی‌شدن این مهم برای شکوفایی اقتصادی در همه زمینه‌ها و ابعاد ما را بر آن داشت که این فرمان مهم و حیاتی رهبر انقلاب در زمینه "اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل" را در حوزه‌های مختلف استان بررسی و کنکاش کنیم.

سازمان بسیج سازندگی از دیرباز برای رفع مشکلات، محرومیت‌ها و دغدغه‌های اقشار مختلف مردم از جمله مردم کم‌بضاعت در صف نخست خدمت‌رسانی قرار داشته و شاید یکی از بهترین نمونه‌های عملیاتی‌ شدن اقتصادی مقاومتی را به‌خوبی بتوان در اقدامات و خدمات بسیج سازندگی جست‌وجو کرد.

سرهنگ محمد زهرایی رئیس بسیج سازندگی استان خراسان جنوبی از جمله مدیران تلاشگر و پای کار در عرصه محرومیت‌زدایی و آبادانی خراسان جنوبی است که کمر همت را برای خدمت به مردم شهر و روستا بسته و هر کجا از محرومیت زدایی، گروه‌های جهادی و سازندگی در روستاها نام برده می‌شود وی حضوری فعال داشته و دارد.

وی با حضور در دفتر خبرگزاری تسنیم خراسان جنوبی پیرامون پرسش‌های خبرنگاران تسنیم درباره فعالیت‌های این نهاد ارزشمند در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و اقدامات رفع مشکلات‌ محرومیت‌های مناطق مختلف استان پاسخ دهد.

در ادامه "قسمت اول" گفت‌گو با رئیس سازمان بسیج سازندگی استان خراسان جنوبی را پیرامون پرسش‌های خبرنگاران تسنیم می‌خوانید:

تسنیم: با توجه به تشکیل بسیج سازندگی در سال‌های گذشته همچنان شاهد محرومیت در روستاها هستیم برنامه بسیج سازندگی خراسان جنوبی برای محرومیت‌زدایی در روستا چیست؟

زهرایی: متاسفانه باید گفت مدل خاصی برای توسعه روستاها نداریم، برای روستاها الگوی توسعه تعریف نکرده ایم هر کسی رفته به روستا و با فکر و ذهن خود کاری کرده و یا اقدامی انجام داده است حال چقدر این اقدام موثر بوده یا نبوده، داستانی بلند دارد.

همه ما باید برای توسعه روستاها و محرومیت زدایی در روستاها از یک چارچوب و معیار تبعیت کنیم، یکی از پیشنهادات این سازمان برای روستاها که در برنامه ششم ارائه شود و با نمایندگان مجلس، استاندار وقت مکاتبه شد اما کاری صورت نگرفت این بود که امور روستا را به بسیج سازندگی بسپارید.

چرا مردم کشور هنوز از همان اوایل انقلاب طعم شیرین خدمت‌رسانی توسط جهادسازندگی را چشیده و از یاد نبرده‌اند و در ذهنشان وجود دارد برای اینکه بسیاری از خدمات در آن زمان تنها جهادسازندگی انجام می‌داد از راه گرفته تا لوله‌کشی و آبرسانی، لایروبی قنوات، ساخت مسکن و غیره، اما امروز متولی هر یک از این امور در روستا یک سازمان است و بعضی وقت‌ها یکدیگر را خنثی و موازی‌کار می‌کنند.

پیشنهاد دادیم تا در برنامه ششم توسعه حکمی داده شود نه به بسیج سازندگی بلکه به هر دستگاهی که توان دارد تا امور روستاها راانجام دهد، الویت‌ها را در روستاها مشخص کند و یک دستگاه نظارتی مانند اداره کل امور روستایی استانداری هم نظارت کند و گروهی هم باشند تا اعلام کنند کدام روستاها قرار است توسعه یابد و الویت دارد.

باید مرکزی تشکیل که این مرکز فکر اساسی کند تا بر اساس آن فکر برنامه‌ریزی درستی برای توسعه روستاها صورت گیرد اما در حال حاضر الگوی توسعه روستایی نداریم و این در حالی است که اکثر کشورهای توسعه یافته با تکنولوژی به روستاها برگشتند و ما آب، زیرساخت، به روستاها می‌بریم اما مردم باز هم به شهرها می‌آیند زیرا در بخش اشتغال فکر اساسی صورت نگرفته است.

تسنیم: عملکرد محرومیت‌زدایی و اقتصاد مقاومتی (اقدام و عمل) در استان چگونه می‌بینید؟

زهرایی: در حال حاضر محرومیت‌زدایی در روستاها به عنوان یک رقابت کاذب و حبابی تبدیل شده است این روند بدون پشتوانه و مطالعه سبب موازی‌کاری در روند اجرایی فعالیت‌های محرومیت‌زدایی شده است. هم‌اکنون محرومیت‌زدایی به یک برند تبدیل شده است.

در حال حاضر هر کس پرچمی بلند کرده و به نام محرومیت‌زدایی به روستاها می‌رود و اگر به عمق آن بنگریم خبری در درون آن نیست و بیشتر مانند یک نماد خالی جلوه می‌کند. این روند به عنوان آفت بزرگ در محرومیت‌زدایی است ورود اقشار مختلف به این عرصه بدون پشتوانه و مطالعه و موازی‌کاری سبب کم کردن انرژی نیروهای کارآمد در روستاها شده است.

بسیج سازندگی خراسان جنوبی معتقد است حرف زدن در این زمینه به ویژه در زمینه اقتصاد مقاومتی تنها کافی نبوده و باید در مرحله عملیاتی انجام شود و اجرا و عمل جاری شود اما اقتصاد مقاومتی هم در بدنه دولت و هم در مردم تاکنون به خوبی تبیین شده است با تبیین و تشریح مباحث نظری و تئوری اقتصاد مقاومتی در جامعه کمتر کسی است که متوجه این ادبیات و گفتمان نشده باشد و همه اقشارخصوصاً نخبگان و مردم جامعه به این مهم رسیده‌اند.

اقدام  و عمل نکته مهم سخنان مقام معظم رهبری و شعار سال است و همان طور که در جامعه مشاهده می‌کنیم گاهی سخنان زیادی در زمینه اقتصاد مقاومتی زده می‌شود اما در حد حرف و سخن باقی می‌ماند، اقدام و عمل که باید در تمام اجزا و عناصر زندگی فرد فرد جامعه، دستور العمل‌ها و تخصیص اعتبارات جاری شود متاسفانه کاری صورت نگرفته است.

اینکه اقدام و عمل باید به طور فرماندهی و مدیریت شده انجام شود باید گفت متاسفانه تاکنون اقدامی در راستای هم‌افزایی دستگاه‌های اجرائی، برطرف کردن موانع دست و پاگیر، قوانین و مقررات که در خراسان جنوبی از همه استان‌ها بیشتر بوده صورت نگرفته است.

تسنیم: در زمینه محرومیت‌زدایی 6 دهستان در خراسان جنوبی توضیح دهید؟

زهرایی: رهبرمعظم انقلاب در جایی فرمودند که «من دوست داشتم در زندگی‌ام هزار نقطه آباد در تراز انقلاب ببینم» این خواسته ایشان، سپاه را بر آن داشت تا عزم خود را جزم و خواسته رهبر انقلاب را عملی کند.

برای تحقق این خواسته، قرارگاه توسعه و آبادانی در سپاه تشکیل شد و بعد از آن هم فرمانده سپاه به تمام استان‌های کشور ابلاغ کرد تا قرارگاه استانی هم شکل گیرد.

در خراسان جنوبی هم که سال‌هاست مهر محرومیت برپیشانی آن خورده است 6 دهستان انتخاب شدند که ضریب محرومیت 9 یعنی آخرین ضریب بهره‌مندی از امکانات و زیرساخت‌ها را دارند و به اصطلاح جزو نقاط محروم به حساب می‌آیند.

دهستان‌های شوسف و میغان نهبندان، درح سربیشه، قهستان درمیان، پترگان زیرکوه و منتظریه طبس علاوه بر شش دهستانی که قرار است قرارگاه پیشرفت و آبادانی آثار محرومیت را از سیمای آن‌ها بزداید، آستان قدس رضوی هم در قالب همین کار سه دهستان بندان نهبندان، گزیک درمیان و لانو سربیشه را برای محرومیت‌زدایی، توسعه و آبادانی در دستور کار قرار داده است.

با احتساب 6 دهستان قرارگاه پیشرفت و آبادانی و 3 دهستانی که آستان قدس رضوی در دستور کار قرار داده در سال اول اجرای این طرح 9 دهستان محروم خراسان جنوبی به روی توسعه و آبادانی لبخند می‌زند.

در خراسان جنوبی باید برای خود چشم‌انداز داشته باشیم و در اقتصاد هم باید آن چشم‌انداز را مدنظر قرار داده تا هر سال اعتبارات را رصد کرده و این اعتبارات باید هر سال افزایش یابد تا توسعه یابیم.

در زمینه محرومیت‌زدایی از روستاها کار مطالعاتی 6 دهستان در استان انجام شده که این 6 دهستان در 4 حوزه عمران، فرهنگی، سلامت، اشتغال آباد شود و اولویت ما بیشتر در بخش عمران روستاها که تأکید شده است و برای هر دهستان 50 درصد 50 درصد است که آنها 2 میلیارد تومان برای زیر ساخت عمرانی با اولویت آب، فرهنگی از طرف قرارگاه قرب کوثر برای هر دهستان در نظر گرفته شده است که جمع 6 دهستان 12 میلیارد قرارگا ه قرب کوثر و 12 میلیارد تومان مردم و اعتبارات استان  می‌دهند و تاکنون نزدیک به 200 پروژه ما توسط قرارگاه قرب کوثر تأیید شده است.

تسنیم: با توجه به اینکه قرارگاه پیشرفت و آبادانی  عزم دارد تا آثار محرومیت را از سیمای این 6 دهستان بزداید ملاک انتخاب این دهستان ها چه بوده است؟

زهرایی: اگر قرار باشد هزار نقطه آباد شود نیاز به یک همت جمعی فرابخشی دارد و خارج از توان یک دستگاه اجرایی است و از طرف دیگر منابع اعتباری گزافی را هم می‌طلبد.براساس تصمیم فرمانده کل سپاه قرار بر این شد تا جایی که می توان آثار آبادانی در 1000 نقطه کشور ایجاد شود به طوری که رفع محرومیت ملموس باشد و به چشم بیاید. بعد از بررسی تصمیم بر این شد 1000 دهستان در یک طرح آن هم در یک برنامه 5 ساله پوشش داده شود.

در گام اول هم حدود 130 تا 150 دهستان انتخاب شد و قرار است در آن ها اتفاقات خوبی بیفتد و همه در تلاش‌اند تا امسال کارهای مربوط به آن را انجام دهند و برنامه‌ها را طوری پیش ببرند که تا پایان امسال این برنامه عملیاتی شود و به تامین اعتبار برسد.

ابتدا از 4 شهرستان مرزی هر کدام یک دهستان انتخاب شد و یک دهستان نیز از طبس زیرا شهرستان ویژه‌ای از لحاظ مساحت و گستردگی است.

چون مقام معظم رهبری سال 78 به نهبندان عزیمت کردند و فرمودند محروم است مکاتبه شد تا یک دهستان دیگر هم از این منطقه به فهرست افزوده شود که موافقت شد 6 دهستان خراسان جنوبی شامل شوسف و میغان نهبندان، درح سربیشه، قهستان درمیان، پترگان زیرکوه و منتظریه طبس است.

تسنیم: در چه حوزه‌هایی قرار است کار شود تا زدودن آثار محرومیت ملموس باشد؟

زهرایی: در چهار حوزه در دهستان‌ها کار خواهد شد، حوزه فرهنگ که شامل مباحث ارزشی و فرهنگی با حضور یک روحانی تمام وقت در هر یک از دهستان‌ها است به طوری که هم اکنون برای هر دهستان یک روحانی در نظر گرفته شده است.

دیگر این که یک قرارگاه پیشرفت و آبادانی هم در سطح کلان کشور و در خراسان جنوبی شکل گرفته است که دستگاه‌های حامی عضو این قرارگاه هستند و کادر مشخصی هم دارد.

حوزه دوم سلامت است و هدف این است که به سمت طب اسلامی و سنتی حرکت شود به عنوان مثال جمع‌آوری گیاهان دارویی منطقه یا توزیع آن و آموزش دادن به شیوه حکیم باشی‌های قدیم به این صورت که در هر چند روستا یک یا دو نفر به طور علمی و عملی آموزش ببینند تا بتوانند مردم را با گیاهان غیر شیمیایی درمان کنند.

علاوه بر این در حوزه سلامت قرار است در روستاهایی که نیاز به خانه بهداشت دارند این مراکز بهداشتی و درمانی ایجاد شود. خانه‌های بهداشت هم با همان شاخص‌های مدنظر دانشگاه علوم پزشکی ایجاد می‌شود تا بعد برای تامین نیروی آن با مشکل روبه‌رو نشود یا اگر نقطه‌ای به غسالخانه و حمام بهداشتی نیاز دارد این زیرساخت‌ها ایجاد شود یعنی هر آن چه به سلامت مرتبط می‌شود تأمین شود.

به علاوه شناسایی آسیب‌های درمانی در روستاها انجام می‌شود و سپس گروه های ویژه تخصصی برای درمان و مداوا به روستاها اعزام می‌شوند به عنوان مثال اهالی روستایی که کور مادرزاد زیاد دارد با اعزام یک تیم متخصص بررسی شود که مشکل از کجاست و مسائل دیگر هم به همین صورت بررسی خواهد شد.

سومین حوزه مربوط به عمران است در این حوزه پروژه‌های کوچک اما تاثیرگذار که گرهی را از مشکلات مردم باز کند به اجرا در می‌آید به عنوان مثال شاید در روستایی امواج تلویزیونی دو شبکه را پوشش می‌دهد که اگر شش شبکه را در بر گیرد بهتر است یا 5 یا 10 کیلومتر از جاده‌ای آسفالت نیست اما در کنار آن مزارع کشاورزی لوله‌گذاری نشده و آب هدر می‌رود و نمی‌توان سطح زیرکشت خوبی داشت.

ابتدا باید اولویت‌بندی شود که از بین پروژه‌ها و نیازهایی که در روستاها وجود دارد کدام طرح ها عملیاتی شود اما براساس آن چه در این طرح مدنظر است پروژه‌هایی باید انتخاب شود که تاثیر مستقیمی بر ماندگاری مردم در روستاها اشتغال و تولید دارد.

در این مقوله قرار شده قرارگاه سازندگی به هر دهستان 2 میلیارد تومان بدهد و به همین میزان هم آورده استانی باشد که آورده استانی شامل پروژه‌هایی است که دولت برای آن دهستان تعریف می‌کند.

علاوه بر این با خودیاری و مشارکت مردم قرار است کارهای فیزیکی پروژه‌ها را روستاییان انجام دهند تا برای دستمزد پروژه‌ها هزینه‌ای پرداخت نشود. بسیج هم مدیریت اجرایی آن را به عنوان نیروی انسانی برعهده دارد که در این زمینه از گروه‌های جهادی کمک گرفته خواهد شد یعنی دولت، مردم و بسیج سازندگی با یکدیگر باید طرح ها و پروژه‌ها را به سرانجام برسانند.

بخش چهارم توانمندسازی و اشتغال در دهستان‌ها است که در این زمینه قرار است وام‌های کمتر از 4 درصد فقط در حد کارمزد به مشاغلی پرداخت شود که با فرهنگ کار منطقه هم‌خوانی داشته باشد یعنی احصای توانمندی‌ها و قابلیت‌های منطقه همچنین برای هر دهستان هم اکنون صحبت بر این است که 10 میلیارد تومان تسهیلات با سود 4 درصد پرداخت شود.

غیر از راه‌اندازی قرارگاه پیشرفت و آبادانی مذاکره و انعقاد تفاهم‌نامه با معاونان رئیس جمهور و چند وزارتخانه انجام شده است بسیج سازندگی هم این برنامه را با استاندار خراسان جنوبی و فرمانداران شهرستان‌های استان در میان گذاشته است.

کار دیگری که بسیج سازندگی استان انجام داد این بود که مطالعه کامل طرح تفصیلی و کاربردی تمام دهستان ها را انجام داد یعنی ابتدا اطلاعات را از دستگاه‌های اجرائی گرفت و با آن چیزی که در اختیار داشت تطبیق داد. سپس یک تیم در روستاها مستقر شد و اعضای شوراهای روستا، دهیار، فرمانده پایگاه مقاومت بسیج،کانون های فرهنگی هنری مساجد، هیئت امنای مسجد و افراد تاثیرگذار را دعوت و از آنها هم اولویت‌های زیرساختی، سلامت، عمرانی و اشتغال را در هر منطقه ای دریافت کرد به طوری که هم اکنون مجموعه ای در دست است که در  روستای هدف چند کارگاه یا چه نوعی راه‌اندازی شود.

تسنیم :چه پروژه‌هایی از دیدگاه مردم و دستگاه‌های اجرایی اولویت دارد و چه میزان اعتبار برای اجرا لازم است؟

زهرایی: شناسنامه روستا و دهستان‌ها تهیه شده است و آمادگی لازم وجود دارد تا از قرارگاه سازندگی توسعه و آبادانی برای بازدید به استان بیایند. پس از بازدید هم تصمیم بر این است که در حوزه های مختلف قراردادهایی منعقد شود و پیش‌بینی بر این است تا پایان امسال یا ابتدای سال آینده منابع اعتباری طرح توسعه و آبادانی منعقد شود و آغاز عملیات هم از همین زمان خواهد بود.

همچنین این برنامه ادامه دارد و در سال‌های بعد هم دهستان‌های دیگری به این برنامه افزوده می‌شود به علاوه در هر دهستان یک مجری و نماینده پیشرفت و آبادانی مستقر می‌شود و امور را پیگیری می‌کند.

بسیج سازندگی به عنوان دبیر و بازوی اجرایی قرارگاه نقش ایفا می‌کند و در هر روستا هم چند نفر به عنوان هسته جهادی روستا و مسئول هسته جهادی انتخاب شدند و آنها نمایندگانی هستند که با مجری قرارگاه ارتباط دارند.

نیاز خاص هر روستا شناسایی و اولویت‌بندی شده است به عنوان مثال در یک روستا در حوزه عمرانی به قنات نیاز بود و در روستای دیگر خانه بهداشت یا در یک روستا ایجاد غسالخانه و راه و غیره ضرورت داشت که همه این‌ها اولویت‌بندی شد تا با توجه به محدودیت‌های مالی در دستور کار قرار گیرد. همچنین اگر در دهستانی 100 پروژه شناسایی شده است براساس اولویت و اعتباری که در اختیار قرار گیرد اجرائی می‌شود.

متاسفانه در خراسان جنوبی بیش از 60 دهستان وجود دارد که ضریب محرومیت بیشتر از 50 دهستان آن 8 و 9 است یعنی هر نقطه‌ای را انتخاب کنیم محروم محسوب می‌شود. به علاوه این حق هم برای همه وجود دارد تا تصور کنند که چرا فلان دهستان نباشد اما بسیج سازندگی حق انتخاب یک مورد از هر 10 تا را داشته است.

تسنیم: نحوه انتخاب دهستان‌ها به چه صورت بوده است؟

زهرایی: انتخاب دهستان به این صورت بوده که ظرفیت و توانمندسازی اشتغال را داشته باشد به عنوان مثال اگر درح انتخاب شده این دهستان ظرفیت 10 میلیارد تومان تسهیلات را دارد که در آن هزینه شود. در کل دهستان‌هایی انتخاب شدند که در اوج محرومیت هستند به عنوان مثال درح آن قدر محروم است که نمی‌شود حرفی زد و از طرف دیگر هم متصل به ماهیرود است.

پترگان انتخاب شده چون در نزدیکی مرز قرار دارد و در این منطقه بازارچه یزدان مستقر است که تعطیل است به این علت می‌خواهیم بازارچه راه بیندازیم زیرا اگر بتوانیم به منطقه شوکی وارد کنیم و بازارچه راه بیفتد زمینه اشتغال خیلی‌ها در آینده فراهم می‌شود.در شوسف و میغانی که انتخاب کردیم ظرفیت خود اشتغالی فراهم است.

منتظریه طبس هم به این لحاظ انتخاب شد که این شهرستان گستردگی خیلی زیادی دارد و لازم است توجه شود. قهستان به نسبت گزیک انقلابی‌تر و تعداد شهدا در آن جا بیشتر است و علاوه بر این نقطه‌ای است که می‌تواند در زمینه اشتغال قطب باشد تعداد روستاهای بالای 20 خانوار این دهستان‌ها حدود 110 روستا و جمعیت آن ها حدود 35 هزار نفر است

ادامه دارد…

گفت‌وگو از محمد قربانی و اعظم انصاری