به گزارش پایگاه خبری هرمزبان، ایسنا نوشت: از حدود 200 گونه متفاوت عقرب که در سراسر دنيا پراکنده است، تنها حدود 20 گونه آنها سميهستند؛ در بين آنها گونه Mesobuthus Tamulus که نوعي عقرب قرمز هندي است، کشندهترين گونه است که ميزان کشندگي آن در ايالتهاي هند بين 40 تا 30 درصد گزارششده است. کارشناس ارشد حشرهشناسي پزشکي در گفتوگو با ايسنا، گفت: کژدمها در کشور ما هرساله تعداد زيادي از افراد را در مناطق مختلف کشور و از جمله استانهاي گرمسير مثل استان هرمزگان مصدوم ميکنند.
مهران شاهي بابيان اينکه استان هرمزگان معمولا رتبه دوم ميزان عقرب گزيدگي در کشور را دارد و هرساله بيش از 10 مورد مرگ ناشي از عقربگزيدگي گزارش ميشود، افزود: درمجموع 818 نمونه کژدم از شش شهرستان بندرعباس، پارسيان، ميناب، حاجيآباد، خمير و بستک صيد شد که از اين تعداد 440 نمونه يعني 53.8 درصد ماده و 378 نمونه يعني 2/46 درصد نر بودند. وي ادامه داد: مجموعهاي متشکل از 10گونه کژدم از سه خانواده Scorpionidae, Buthidae و Liocheliade بهعنوان فون کژدمهاي استان شناسايي شدند که گونه Odontobuthus doriae (Buthidae) با درصد8/28 يا 236 نمونه گونه غالب استان است.شاهي خاطرنشان کرد: شهرستان پارسيان با 281 نمونه (درصد3/43) بيشترين وفور را داشت؛ يافتهها نشان داد که گونه Hemiscorpius lepturus (Liochelidae) (گاديم) خطرناکترين کژدم کشور و عامل اصلي مرگومير ناشي از عقربزدگي در استان است، اينگونه با 177 نمونه (درصد6/21)سومين گونه غالب استان است.
وي با اشاره به اينکه در استان هرمزگان بيشتر فصول سال گرم است، تأکيد کرد: وفور دو کژدم خطرناک گاديم و عقرب سياه در محدوده شهرها و روستاهاي داراي موارد بالاي عقربزدگي در استان هرمزگان و نيز در داخل اماکن انساني، ديده شده است؛ اينگونه Scorpio maurus (Scorpionidae) براي اولين بار از استان هرمزگان و گونه H. jayakari (Buthidae) براي اولين بار از سواحل شمالي خليجفارس گزارششده است.
کارشناس ارشد حشرهشناسي پزشکي اضافه کرد: اين جانور رنگهاي مختلفي مثل زرد مايل به قهوهاي، قهوهاي، خاکستري و سياه دارد و اندازه بين 18-5. 1 سانتيمتر دارد ولي بهواسطه شکل بدني خود که حالت تخت و صاف است، ميتواند از شکافهايي به عرض 3 ميليمتر نيز عبور کند و خود را وارد خانه سازند.
وي ادامه داد: در محيط خارج از خانه در شکاف و درز بين سنگها، زيرپوست درخت، بين هيزمها و … يافت شده و در محيط داخل خانه در حمام، دستشوئي، آشپزخانه و محيطهاي مرطوب يافت ميشوند، اين جانوران در طول روز در گوشهاي بيحرکت و پنهان بوده و در طي شب فعاليت خود را آغاز ميکنند و به دنبال شکار خود ميروند و سم خود را از طريق نيش که در انتهاي دم آنها وجود دارد به شکار خود تزريق ميکنند.
شاهي بابيان اينکه زهر اکثر عقربهاي سميباعث نابودي گلبولهاي قرمز خون ميشود و در محل گزش نيز تغيير رنگ موضعي و تورم دردناک ايجاد ميکند، افزود: گرچه بهطور متناقض سم بعضي از انواع کشنده مثل Centruroids باعث علائم موضعي و تورم زياد نميشود ولي حتماً بايد توسط پزشک معاينه شده و با تزريق سرم ضد عقرب درمان شود، کودکان و افراد سالمند نيز نسبت به سم عقرب آسيبپذيرتر بوده و نيازمند توجه بيشتري هستند .
وي در پايان گفت: علاوه بر آسيب به گلبولهاي قرمز، زهر عقرب علائم عصبي نيز ايجاد ميکند که شامل بيقراري، تشنج، راه رفتن نامتعادل، تکلم منقطع، آبريزش از دهان، حساسيت شديد پوست به لمس، انقباضات ماهيچهاي، درد شکم و کاهش کارکرد سيستم تنفسي است، البته در اکثر موارد اين علائم در عرض 48 ساعت فروکش ميکنند.
علائم گزيدگي با نيش عقرب از خفيف تا شديد متغير بوده و در موارد خفيف عبارتاند از: درد، سوزن سوزن شدن عضو، سوزش يا بيحسي در عضو گزيده شده. در موارد شديدتر فرد با علائميچون بيحسي گسترده در اندامها، دشواري در بلع، سفت شدن زبان، تاري ديد، حرکات سريع چشمها، صرع، ترشح بزاق و دشواري در تنفس روبهرو ميشود که به مراقبتهاي فوري نياز خواهد داشت.
معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي هرمزگان آمار عقرب گزيدگيهاي سال گذشته را سه هزار و 704 نفر اعلام کرد که هيچ مرگوميري در اين زمينه وجود نداشت و در منطقه بشاگرد هم در سال 95 تاکنون 19 مورد گزش بوده که تنها دو مورد مرگ ثبتشده که دو کودک 8 و 9 ساله در بشاگرد و بندرعباس به دليل مراجعه ديرهنگام به مراکز درماني جانباختهاند. دکتر غلامعلي جاودان در گفتوگو با خبرنگار ايسنا، افزود: با توجه به آمار بالاي گزش ناشي از عقرب، کليه مراکز بهداشتي درماني در استان داراي سرم ضد عقرب هستند و در مواقع ضروري و مراجعه بيمار جهت درمان استفاده ميشود و به لطف خدا کمبودي در اين زمينه وجود ندارد.
وي خاطرنشان کرد: اوضاع کسي که دچار عقرب گزيدگي شده، نبايد بياهميت تلقي شود، چون ممکن است جان بيمار درخطر باشد و اهمالکاري به مرگ وي منجر شود.
معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي تأکيد کرد: فردي که دچار عقربزدگي ميشود بايد در اولين فرصت به بيمارستان رسانده شود و نياز است آزمايشهاي ويژهاي براي بيمار انجام شود، کودکان، افراد سالخورده، کشاورزان، کارگران وزنان خانهدار بيشتر از ساير گروهها در معرض خطر عقرب گزيدگي قرار دارند.استان هرمزگان ازجمله استانهاي جنوبي کشور است که عقرب گزيدگي در آن شايع است و اين روزها نيز به دنبال افزايش دما و با توجه به فعاليت اين جانور که در ماههاي گرم سال افزايش مييابد، خطر عقرب گزيدگي نيز بيشتر ميشود.
مدير روابط عموميدانشگاه علوم پزشکي هرمزگان در خصوص اقدامات لازم در هنگام روبرو شدن با فرد عقربزده گفت: خونسردي خود را حفظ کرده، فرد عقربزده را آرام کنيد، عضو عقربزده را در صورت امکان بيحرکت کرده و پايينتر از سطح قلب قرار دهيد و در کوتاهترين زمان به مراکز درماني مراجعه کنيد.
دکتر فاطمه نوروزيان در گفت گو با خبرنگار ايسنا، تأکيد کرد: استفاده از داروهاي محلي، نيشتر زدن، داغ کردن، سوزاندن، تيغ زدن و مکيدن محل گزش بههيچوجه توصيه نميشود. وي مهمترين راههاي پيشگيري از عقربزدگي را بهسازي محيط منزل و کار دانست و عنوان کرد: بستن سوراخها، درزها و شکافهاي ديوار، نصب توري روي پنجرهها و گرفتن فاصله بين در و کف زمين راه ورودي احتمالي عقرب به منزل مسدود شود، جلوگيري از انباشته کردن چوب، سنگ، علوفه، نخالههاي ساختماني در منزل و تميز نگهداشتن محيط زندگي از حشرات بهويژه سوسک اعلام کرد.نوروزيان اضافه کرد: جلوگيري از بازي کودکان در مکانهاي مخروبه و خودداري از راه رفتن با پايبرهنه بهويژه در هنگام شب، استفاده از دستکش و چکمه توسط کشاورزان و کارگران ساختماني هنگام کار در باغها و مزارع و ساختمانسازي نيز از راهکارهاي پيشگيري از عقرب گزيدگي است که توصيه ميشود.
علائم گزش عقرب در کودکان عبارتاند از: درد شديد، بيحسي، سوزش عضو و تورم، انقباض عضلات، حرکات غيرعادي سر، گردن و چشمها، ترشح بزاق از دهان، تعريق، بيقراري و تحريکپذيري، اما افراد بالغ معمولاً با علائميچون تنفس سريع، افزايش فشارخون، افزايش نبض، انقباض عضلاني و ضعف مواجه ميشوند. افراد مسن و بسيار جوان ممکن است براثر نارسايي قلب و تنفسي در ساعات اوليه گزش با نيش عقرب جان خود را از دست بدهند.
به گزارش ايسنا، در درمان فوريتي اين وضعيت، ابتدا موضع با آب و صابون شستوشو داده و به خاطر احتمال تورم عضو و جلوگيري از گردش خون، زيورآلاتتان را درآوريد. براي کاهش درد و کاهش سرعت گسترش سم از کمپرس يخ هر 10 دقيقه استفاده کرده و 10 دقيقه به عضو استراحت دهيد. اين روش مؤثرترين راه پس از گزش محسوب ميشود. هر 4 ساعت براي کاهش درد، از استامينوفن استفاده کنيد. از مصرف ايبوپروفن و آسپرين خودداري کنيد زيرا ممکن است به مشکلات ديگري منجر شود. محل نيشزدگي را برش نداده و سعي درمکش سم از داخل عضو نکنيد. از مصرف هرگونه ماده غذايي و مايعات خودداري کنيد.