سفر به نگینی در دل کویر در ایام نوروز

به گزارش هرمزبان به نقل از گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، استان کرمان در جنوب‌شرقی ایران، پهناورترین استان کشور است. این استان بین استان‌های یزد، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و فارس قرار گرفته است. کرمان جاذبه‌های تاریخی فراوانی دارد و به همین دلیل جزو ۵ شهر تاریخی ایران است.

آب و هوا کرمان

استان كرمان به علت وسعت منطقه، وجود پستی و بلندی‌ها و شرايط خاص اقليمی، در نواحی مختلف آب‌وهوایی کاملا متفاوت دارد.

تنوع آب‌وهوايی استان كرمان قابل توجه است، به طوری كه از آب‌وهوای خشک و معتدل در نواحی شمال و شمال‌غربی و مركزی تا آب‌وهوای گرم و مرطوب در جنوب‌شرقی آن به چشم می‏‌خورد.

به طور كلی می‌توان گفت استان كرمان ۳ منطقه‌ی متفاوت آب‌وهوایی دارد: نيمه استوايی (جيرفت و كهنوج)؛ كويری (حاشيه بم و شهداد)؛ معتدل و سردسيری (نواحی كوهستانی). از آنجا که کرمان استان کویری است، بهترین زمان سفر به کرمان فصل بهار است.

جاذبه های گردشگری کرمان مجموعه گنجعلی‌خان کرمان

مجموعه گنجعلی‌خان کرمان دارای چندین بنای مختلف است که از عهد صفوی به یادگار مانده است. این مجموعه به همت گنجعلی خان که حاکمی در دوران شاه عباس صفوی بود، ساخته شد.

مجموعه گنجعلی‌خان کرمان، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۴۷ ثبت ملی شده است.میدان گنجعلی خان که به شکل مستطیل است، مجموعه‌ای از عناصر شهر را به دور خود جمع کرده است.

بازار گنجعلی‌خان این مجموعه، همچون سایر بازارهای سنتی ایران، معماری دیدنی و جذابی دارد که صرف قدم زدن در آن تجربه‌ای لذت‌بخش را برایتان به ارمغان می‌آورد.

حمام این مجموعه نیز اکنون به موزه مردم‌شناسی کرمان تبدیل شده و در کنار بازدید از موزه، زیبایی بنا نیز بسیار دیدنی و ستودنی است.

ضرابخانه گنجعلی‌خان که اکنون به موزه سکه تبدیل شده است، مجموعه‌ای از سکه‌های قدیمی را در کنار هم جمه کرده تا پذیرای علاقه‌مندان باشد.

دیگر بخش‌های این مجموعه شامل آب‌انبار، مدرسه، کاروانسرا و سرای گنجعلی‌خان است که می‌توانید از آن‌ها بازدید کنید. همچنین برای دسترسی به مجموعه گنجعلی‌خان می‌توانید به مرکز قدیمی شهر کرمان مراجعه کنید.

حمام وکیل کرمان

حمام وکیل کرمان بنای باشکوهی است که از معماری زندیه-قاجاریه تاثیر گرفته است. این بنا دو بخش رختکن و گرمخانه دارد. بنای حمام وکیل در سال ۱۲۸۰ ساخته و در سال ۱۳۶۹ بازسازی شد.

حمام وکیل کرمان اکنون به چایخانه سنتی تبدیل شده است و گردشگران در آن‌جا با فالوده کرمانی، چای و انواع نوشیدنی پذیرایی می‌شوند. در بخش گرمخانه نیز می‌توانید غذاهای محلی کرمان را امتحان کنید.

گنبد جبلیه کرمان

گنبد جبلیه بنایی سنگی است که از دوران ساسانی به یادگار مانده است. این گنبد تنها بنای سنگی موجود در کرمان است. برای دسترسی به گنبد جبلیه، به شرق شهر کرمان و نزدیکی پارک پردیسان کرمان مراجعه کنید.

داخل این مجموعه موزه‌ی سنگ کرمان قرار دارد که می‌توانید از موزه نیز دیدن کنید.

ارگ بم کرمان

ارگ بم بنایی خشتی و با شکوه است که متاسفانه بخش زیادی از آن در زلزله سال ۱۳۸۲ تخریب شد. این بنا اکنون در حال بازسازی است و بازدید از ان خالی از لطف نخواهد بود.

ارگ بم بزرگترین بنای خشتی دنیا بوده است. این مجموعه در واقع دژی بزرگ و پرابهت است که ارگ، بخشی از آن را تشکیل داده است. اما کلیه این مجموعه را ارگ بم می‌نامند.

ارگ راین کرمان

ارگ راین دومین بنای خشتی عظیم در دنیا است. ارگ راین نیز در کرمان، در جنوب غربی شهر راین واقع شده است. سالانه گردشگران بسیاری از این بنای باشکوه و عظیم بازدید می‌کنند.

جنگل پردیسان قائم کرمان

جنگل پردیسان قائم کرمان در کوه‌های صاحب الزمان این شهر قرار دارد. درختان جنگل تماما دست‌کاشت بوده و از این نظر در ایران عنوان بزرگترین جنگل را دارد.

این جنگل مکانی برای تفریح و سرگرمی طبیعت دوستان و خانواده‌ها است. کوه‌های این بخش همواه پذیرای علاقه‌مندان به ورزش کوهنوردی هستند. بر بلندای این جنگل که بام کرمان است، می‌توانید چشم‌اندازی زیبا از شهر کرمان را ببینید.

باغ شاهزاده ماهان کرمان

باغ شاهزاده یا شازده در دو کیلومتری شهر ماهان قرار دارد. این باغ متعلق به دوره‌ی قاجار است. باغ شاهزاده جزو ۹ باغ ایرانی است که در یونسکو ثبت جهانی شده است.

اطلاعات باغ به ۳۵ زبان ترجمه شده و در نقشه گردشگری این سازمان قرار دارد. باغ فتح آباد کرمان که در روستای اختبارآباد قرار دارد، الگوی ساخت باغ شازده بوده است.

باغ فتح آباد کرمان

باغ فتح آباد در روستای اختیار آباد (۲۵ کیلومتری کرمان) قرار دارد و متعلق به دوره قاجار است. بنای باغ یادبودی از فضل‌علی‌خان بیگلربیگی است. وی یکی از جاکمان کرمان بوده است. باغ فتح آباد محل حکمرانی یکی از حاکمان کرمان بوده است.

از وسط این باغ آب قنات عبور می‌کند و عمارت‌های چهار فصل، عمارت مرکزی و برج و باروی آن باعث شده این باغ به مکانی مفرح و زیبا تبدیل شود.

موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان

موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان آثاری از هنرمندان مشهور جهان را در خود دارد. همچنین نیمی از آثار موزه متعلق به استاد سید علی اکبر صنعتی است و بقیه آثار مربوط به ۸۳ هنرمند معاصر ایرانی و ۱۶ هنرمند خارجی است.

دسترسی به این موزه از طریق خیابان شریعتی و حد فاصل میدان باغ ملی و چهار راه طهماسب آباد امکان پذیر است.

کتابخانه ملی کرمان

کتابخانه ملی کرمان متعلق به دوره پهلوی اول است. این کتابخانه در خیابان شهید رجایی، خیابان خورشید قرار دارد. این اثر که در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۳۷۸ ثبت ملی شده است، دارای ساختمان زیبای یک طبقه‌ای با نمای آجری است و محوطه بسیار زیبایی دارد.

آبشارهای سیمک کرمان

آبشارهای سیمک در ۳۵ کیلومتری شمال کرمان در روستای کوهپایه قرار دارند. این ناحیه امکانات مناسبی از جمله اردوگاه دارد که باعث شده گردشگران زیادی به این ناحیه مراجعه کنند.

۱۳ آبشار موجود در سیمک همواره پذیرای کوهنوردان و صخره نوردان است. صعود به این آبشارها نیازمند تجهیزات و مهارت خاص است.

پیست اسکی سیرچ (Sirch) کرمان

پیست اسکی سیرچ بزرگترین پیست اسکی جنوب شرق کشور است که در کرمان قرار دارد. این پیست به فاصله یک ساعت از تل گندم بریان قرار دارد. پیست اسکی سیرچ مکانی مناسب و مفرح برای تفریحات زمستانی است.

برای دسترسی به این پیست، از جاده قدیم کرمان – بم وارد جاده سیرچ شوید. بعد از عبور از تونل سیرچ در دامنه سمت راست تونل، پیستی طبیعی از برف و یخ قرار دارد.

گندم بریان کرمان

شرق رودخانه‌ی شور شهداد، منطقه گندم‌بریان به عنوان گرم‌ترین نقطه‌ی کره زمین و یکی از شگفت‌انگیزترین جاذبه‌های دنیا قرار دارد.

تمام سطح گندم‌بریان یا گندم‌برشته از سنگ‌ها و گدازه‌های آتشفشانی پوشیده شده و سیاهی سطح زمین و شکل عجیب سنگ‌ها باعث جذب بیشتر نور خورشید و بالارفتن بیش از حد دما می‌شود.

این‌جا به «ماه زمین» شهرت دارد و در فصل زمستان و اوایل بهار به بهشتی تبدیل می‌شود که گردشگران بدون دغدغه گرمازدگی از آن بازدید می‌کنند.

یخدان مویدی کرمان

یخدان مویدی از آثار تاریخی شهر کرمان است. این بنا در خیابان ابوحامد قرار دارد. کرمانی‌ها با استفاده از ابداعات و ابزارهایی منحصربه‌فرد به نام قنات، حفر کانال در عمق زمین، ساخت آب‌انبارها و یخدان‌ها زندگی بهتری را برای خود ساخته بودند. هر قنات آب مورد نیاز آب‌انبارها را تامین می‌کرد و از زیرزمین به این مکان‌ها متصل بود.

آب‌انبارها نیز آب مورد نیاز یخدان‌ها را تامین می‌کردند و یخدان‌های بزرگ نیز قنات اختصاصی داشتند. در واقع می‌توان گفت قبل از اختراع برق، در این شهر از یخچال استفاده می‌شده است. یخدان مویدی در تاریخ ۲ آبان ۱۳۷۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سوغات کرمان چیست؟
کلمپه کرمان

این شیرینی سنتی، در واقع نوعی کلوچه است که پخت آن در برخی از مناطق استان مانند شهرستان بم رواج دارد. تفاوت اصلی این کلوچه در موادی است که درون آن قرار می‌دهند.

مخلوطی از خرما و گردوی چرخ شده، لایه‌ی میانی این کلوچه را تشکیل می‌دهند که با هل، گلاب یا دارچین معطر شده است. در تزیین کلمپه از پودر پسته یا کنجد استفاده می‌کنند و نوع مخصوصی دارد که در آن زعفران و روغن حیوانی به کار می‌رود.

کماچ سهن کرمان

در تهیه‌ی خمیر این شیرینی سنتی از جوانه‌ی گندم استفاده می‌شود، ویژگی دیگر کماچ، ادویه‌ی مخصوص آن است که علاوه بر ادویه مشهوری مانند دارچین و زیره، برخی از گیاهان دارویی نیز در آن وجود دارند.

این ادویه هم به خمیر کماچ و هم به مواد میانی آن اضافه می‌شود. این شیرینی پرکالری را با این که هیچ افزودنی نگه‌دارنده‌ای ندارد، می‌توان مدت طولانی بیرون از یخچال نگهداری کرد و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارد.

قطاب کرمان

این شیرینی سنتی و مشهور از اصیل‌ترین شیرینی‌های ایرانی است و پخت آن قدمت زیادی دارد. لایه‌ی خارجی این شیرینی، نانی است که در خمیر آن از شیر یا ماست استفاده می‌شود و به روش سرخ کردن، پخته می‌شود.

برای تهیه‌ی محتوای داخل قطاب، مغز پسته یا مغز گردو را به همراه شکر آسیاب می‌کنند و برای تزیین آن از پودر قند استفاده می‌کنند.

قاووت کرمان

تولید این فراورده‌ی غذایی، که به شکل پودر است و در لهجه‌ی کرمانی به آن «قووتو» می‌گویند قدمت زیادی دارد. طبق رسوم کهن که هنوز هم در برخی مناطق رواج دارد، علاوه بر اینکه قاووت را به زنی که زایمان کرده می‌دهند، از مهمانانش نیز با آن پذیرایی می‌کنند. این پودر خوراکی به عنوان داروی گیاهی و تقویت‌کننده‌ی طبیعی، به کشورهای دیگر صادر می‌شود.

برای تهیه‌ی قاووت، انواع مغزها، ادویه‌ی مختلف، گیاهان دارویی، بذر گیاهان، گندم، جو، کنجد، نخودچی، شکر و قهوه را پس از مخلوط کردن، آسیاب می‌کنند. قاووت انواع مختلف و طعم‌های گوناگونی دارد که تفاوتشان در همین مواد تشکیل دهنده است. قاووت را یا به شکل پودر مصرف می‌کنند یا در شیر و آب جوش حل می‌کنند و به جای چای می‌نوشند.

فالوده کرمان

این دسر یخی ایرانی، که به آن پالوده نیز می‌گویند، با قرار دادن رشته‌های باریک نشاسته در محلول آب و شکر تهیه می‌شود. در نوع کرمانی فالوده، از گلاب و عرقیات گیاهی مانند عرق نعنا، عرق بیدمشک یا عرق نسترن به عنوان چاشنی و از تخم شربتی یا تخم خرفه برای تزیین استفاده می‌کنند.

فالوده‌ی کرمانی، طرفداران زیادی دارد و در اغلب بستنی فروشی‌ها به روش سنتی در کاسه‌های چینی مرسوم، عرضه می‌شود.

محصولات کشاورزی کرمان چیست؟ زیره کرمان

میوه‌ی گیاهی بوته‌ای و کوتاه قد از خانواده‌ی چتریان است که خواص دارویی دارد و به عنوان ادویه در آشپزی استفاده می‌شود. زیره دو نوع سبز و سیاه دارد که نوع سیاه آن به زیره‌ی ایرانی شهرت دارد و بیشترین حجم تولید آن مربوط به استان کرمان است. کشاورزان کرمانی از اواسط اردیبهشت تا اوایل تیرماه، زیره‌ی سیاه مزروعی را برداشت می‌کنند.

بهترین و مرغوب‌ترین زیره‌ی سیاه، نوع کوهی آن است که در مناطق کوهستانی شهرستان بافت استان کرمان به صورت خودرو رشد می‌کند و عشایر کوچ‌رو کار برداشت آن را که بسیار دشوار است، بر عهده دارند.

پسته کرمان

پسته یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی صادراتی کشور است که بیش از ۷۰ درصد آن در استان کرمان تولید می‌شود. پسته در مناطق مختلف استان، کشت می‌شود اما شهرستان رفسنجان به عنوان بزرگ‌ترین منطقه‌ی پسته‌کاری در جهان، مرکز اصلی تولید پسته در استان است و بالاترین حجم تولید را به خود اختصاص داده است.

کیفیت بالا و تنوع محصول، دو ویژگی اصلی پسته‌ی رفسنجان هستند که باعث ورود تولیدان این منطقه به بازار جهانی شده‌اند.

گردو کرمان

ایران چهارمین کشور تولیدکننده‌ی گردو در جهان است. گردو در شهرستان‌های مختلف استان کرمان تولید می‌شود و پس از پسته، دومین محصول کشاورزی صادراتی استان است.

گردوی تولیدشده در باغ‌های شهرستان بافت با توجه به ارتفاع بالای باغ‌ها، از مرغوب‌ترین انواع گردوی کشور است. شهرستان بافت، به لحاظ سطح زیر کشت گردو، رتبه‌ی اول را در کشور دارد و از جهت میزان تولید، پس از شهرستان تویسرکان استان همدان، دومین تولیدکننده‌ی گردوی کشور است.

خرما کرمان

با توجه به ویژگی‌‌های اقلیمی، مناطق شرقی و جنوبی استان از قطب‌های تولید خرما در کشور هستند و یک‌ سوم خرمای کشور را تولید می‌کنند. خرما مهم‌ترین محصول کشاورزی این مناطق است و تولید آن مهم‌ترین شغل جمعیت روستایی این مناطق به شمار می‌رود.

خرمای مضافتی استان کرمان که بیشتر در شهرستان‌های بم و فهرج کشت می‌شود، از انواع مرغوب خرمای ایران است و جایگاه ویژه‌ای در صادرات خرمای کشور دارد.

مرکبات کرمان

استان کرمان، سومین استان تولیدکننده‌ی مرکبات در کشور است که علاوه بر تامین بخش زیادی از نیاز داخلی، نقش عمده‌ای در صادرات مرکبات کشور دارد.

مناطق جنوبی و برخی از مناطق شرقی استان به ویژه شهرستان‌های بم و شهداد، مهم‌ترین مناطق تولید مرکبات در استان کرمان هستند که به دلیل شرایط خاص آب‌و‌هوایی، دوره‌ی برداشت در آنها طولانی است و از اوایل آبان تا انتهای سال ادامه دارد. مرغوبیت و طعم ویژه‌ی مرکبات جنوب استان، در مقایسه با مرکبات تولید شده در سایر مناطق کشور، باعث شده تا صادرات این محصولات به راحتی انجام شود و مشتریان خارجی محصولات را پیش‌خرید کنند.

انواع پرتقال، نارنگی، لیمو و گریپ‌فروت در استان کرمان کشت می‌شود.

صنایع دستی کرمان چیست؟ پته‌دوزی کرمان

نوعی رودوزی ایرانی است که در بین زنان و دختران استان کرمان مرسوم است و از قدیمی‌ترین سوزن‌دوزی‌‌های سنتی در ایران به شمار می‌رود.

در پته‌دوزی، پارچه‌ی زمینه‌ی کار، پارچه‌ای ضخیم و پشمی است که عریض نامیده می‌شود و نخ دوخت، نخ‌های رنگی و پشمی با ضخامت مختلف هستند که به آن‌ها ریس گفته‌ می‌شود. طرح‌های به کار رفته در پته‌دوزی، نقوش کهن ایرانی و نقوش ذهنی هنرمندان هستند و از ویژگی آن‌ها این است که بیشتر سطح عریض را می‌پوشانند.

پته‌های کرمان، سابقه‌ای درخشان دارند و سیاحان خارجی که در دوران صفویه به ایران سفر کرده‌اند در سفرنامه‌هایشان، پته‌ی کرمان را توصیف کرده‌اند. قدیمی‌ترین نمونه‌ی به جامانده از پته‌های تاریخی کرمان، پته‌ای است که به عنوان روکش روی قبر «شاه‌ نعمت‌الله ولی» در ماهان کرمان قرار دارد و عریضش کرم‌رنگ است.

مسافران در سفر به این استان می‌توانند لباس‌ها و همچنین انواع بافته‌‌هایی را که به روش پته‌دوزی تزیین شده‌اند به عنوان سوغات خریداری کنند؛ روتختی، رومیزی، پرده، سجاده، بالش، کوسن و…

قالی کرمان

کرمان از مراکز مهم بافت فرش در کشور است که قدمت قالی‌بافی در آن به قبل از دوران صفویه بر می‌گردد. قطعه‌ای از یک تخته‌ فرش بافته شده در کرمان، در موزه‌ی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که قدمت بافت آن را بیش از ۵۰۰ سال دانسته‌اند. دوران صفویه، دوران شکوفایی قالی کرمان بوده به نحوی که بسیاری از سیاحان خارجی از آن یاد کرده‌اند. امروزه نیز قالی‌های کرمان زینت‌بخش موزه‌های معتبر جهان هستند.

شهرت قالی کرمان به طرح‌ها و رنگ‌های آن مربوط است. از ویژگی‌های طرح‌‌های قالی کرمان، نقوش بسیار ریز و پرکار بودن طرح است.

قالی کرمان یکی از متنوع‌ترین و شادترین فرش‌های ایرانی از نظر رنگ است که در انواع نفیس آن تا سی رنگ به کار رفته است. این رنگ‌ها اکثرا گیاهی هستند و به دلیل طبیعی بودن دوام بالایی دارند.

قاليچه‌های افشار کرمان

روستاهای بلورد، اسطور، نجف آباد، محمودآباد، زيدآباد و پاريز از مهمترين توليدكنندگان بافته‌های افشار در استان کرمان هستند. آن دسته از عشاير ايل افشار كه هنوز زندگی كوچ نشينی دارند و در دشت‌های بين سيرجان و بافت زندگی می‌كنند، بخش ديگری (هرچند معدود) از توليدات عشايری استان كرمان را به خود اختصاص می‌دهند كه با نام قاليچه‌های افشار به بازار عرضه می‌شوند.

گليم شيريکی پيچ کرمان

گلیم شیرکی پیچ سیرجان و روستای دارستان به عنوان دهکده‌ی جهانی گلیم در سازمان علمی، فرهنگی سازمان ملل، یونسکو ثبت جهانی شده است.

سیرجان یکی از شهرستان‌های استان کرمان است. این نوع گلیم در نوع خود منحصربه‌فرد است. گلیم شیرکی پیچ در گذشته فقط به شکل گلیم بافته می‌شد اما امروزه به شکل ترکیبی از گلیم و قالی بافته می‌شود.

در این نوع گلیم برخلاف انواع دیگر گلیم که در آنها پود باعث شکل‌گیری محصول می‌شود، پود نقشی در بافت ندارد و فقط تارها را به یکدیگر متصل می‌کند و باعث استحکام درگیری نخ خامه با تارها می‌شود.

ظروف و اشیای تزیینی مسی کرمان

ساخت ظروف و اشیای تزیینی مسی در بسیاری از شهرهای ایران رواج دارد و به عنوان سوغات آن شهر، مورد توجه قرار دارد. در کرمان هم، هنرمندان صنایع دستی با دقت و ذوق فراوان، این محصولات مسی را عرضه می‌کنند که می‌توانید به عنوان یک سوغاتی ماندگار خریداری کنید. انواع ظرف مثلدیس و بقاب، دیگ و کفگیر، ظروف پذیرایی و وسایل تزیینی مثل گلدان و بشقاب‌های تزیینی در کرمان تولید می‌شود.

خورجین بافی کرمان

خورجین بافی، بیشتر بین اهالی روستاها و عشایر رواج دارد و غالبا با طرح‌های هندسی بافته می‌شود. مواد اولیه‌ی آن از پشم‌های رنگی، نخ پنبه‌ای و گاه موی بز است که موارد مصرفی نظیر حمل‌ونقل پشت دوچرخه و موتور یا چهارپایان را دارد.

آجیده دوزی کرمان

آجیده دوزی نام‌های دیگری مثل لایه‌دوزی و پنبه‌دوزی هم دارد. آجیده دوزی یکی از رودوزی های سنتی و باسابقه‌ی ایرانی است. در آجیده دوزی لایه‌ای از پنبه بین دو لایه پارچه قرار می‌گیرد و سپس با دوخت روی پارچه، نقوش و طرح‌های ظریف و برجسته ایجاد می‌شود.

گبر دوزی کرمان

زرتشتی‌دوزی یا گبردوزی یکی از صنایع دستی سنتی و زیبای ایران است که مرتبط با زرتشتیان ایران بوده و توسط زرتشتیان ابداع شده است. رنگ‌های مورد استفاده در گبردوزی، رنگ‌های روشن و زنده مانند سرخ، سفید و سبز است.

نقوش مورد استفاده در این سوزن دوزی یا نقوش گیاهی از قبیل درخت زندگی یا سرو، سروخمیده، گل میخک یا نقوش حیوانی مثل طاووس، خروس، مرغ، هدهد و ماهی یا نقوش هندسی مانند مربع و دایره است.

در پایان باید گفت : با سفر به این استان می توانید بهترین لحظه رو برای خود و خانواده رقم زنیم.