ناگفته‌هایی از فاجعه منا، رفتارها و عملکرد آل‌سعود از زبان سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت

  آقای اوحدی! یک سال از فاجعه منا گذشته است، روند پیگیری حقوقی فاجعه منا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
پس از فاجعه منا زمانی که خدمت رهبری رسیدیم ایشان به 2 نکته تاکید فرمودند. یک نکته اشاره به این بود که فاجعه منا نباید به فراموشی سپرده شود، نکته دوم هم تاکید رهبری بر پیگیری حقوقی این فاجعه بود که باید توسط دستگاه دیپلماسی کشور با جدیت دنبال شود. در عین حال به این موضوع هم اشاره کردند که حالا حالا‌ها با این پرونده کار داریم. علاوه بر این رهبر انقلاب همه ساله پیامی در موسم حج برای مسلمانان جهان و مسلمینی که در حج حضور دارند منتشر می‌کنند که امسال این پیام بیانگر یک واقعیت غیرقابل انکار است مبنی بر اینکه فاجعه هولناکی که در تاریخ اسلام بی‌سابقه بوده اتفاق افتاده است. همه این موارد ما را به یک موضوع سوق می‌دهد و آن هم پیگیری آن است. با توجه به این موضوع ما از 2 جنبه در برابر فاجعه منا مسؤولیت داریم؛ اول زنده نگه داشتن فاجعه غمبار منا و واکاوی و آسیب‌شناسی گوناگون در این زمینه به منظور جلوگیری از تکرار چنین فجایعی و دوم پیگیری‌های حقوقی که حق شرعی آسیب‌دیدگان و خانواده‌های شهدای این فاجعه است.
  بی‌شک شما که از ابتدا در جریان فاجعه منا، عملکرد و رفتارهای سعودی‌ها بوده‌اید، موارد و مطالب مهمی از این جریان را در اختیار دارید و شاید هم ناگفته‌هایی که تا به امروز در هیچ مصاحبه‌ای بیان نشده است.
فاجعه اول زمانی رخ داد که پلیس امنیت عربستان مسیر دسترسی زائران را به سمت خیابان‌های سوق‌العرب تغییر داد، یعنی مسیر تعیین‌شده حرکت زائران به سمت رمی‌جمرات بسته شد. به این معنی که این مسیر نه‌تنها برای زائران ما بلکه برای دیگران هم بسته شد و بعد به اجبار آنها را به مسیر خیابان 204 هدایت کردند.
  شایعاتی هر از چند گاهی بویژه در فضای مجازی منتشر می‌شود مبنی بر اینکه شاید زائران یا برخی روحانیون کاروان‌ها در این‌باره کوتاهی کرده باشند.
من شهادت می‌دهم چنین موضوعی نبوده است، مصاحبه‌های زائران در همان روزها موجود است و در این ایام پخش می‌شود، آنها شاهد بودند که راه را بسته‌اند. از یک طرف آنها را هدایت کردند به خیابان 204 که عرض آن 10 متر و از مابقی خیابان‌ها کمتر است و از سوی دیگر 2 طرف خیابان را نرده‌کشی کردند؛ این در حالی است که چادر زائران کشورهای دیگر هم در 2 طرف خیابان مستقر بود.
  آقای اوحدی! طبق اصول حضور در صحرای منا، زائران باید از بردن وسایل سنگین و به اصطلاح جاگیر خودداری کنند اما در تصاویر مشاهده می‌شود که زائران کشور‌های گوناگون وسایل خود را مانند کیف و ساک‌های بزرگ به همراه دارند!
بله! براساس آموزش‌هایی که قبل از موسم حج یا در طول موسم حج به مدیران و روحانیان کاروان‌ها داده می‌شود به آنها اعلام شد مانند سال‌های گذشته، زائران در هنگام ورود به منا ابتدا چادرهای خود را شناسایی کنند و وسایل اضافی خود را در چادر بگذارند و پس از صرف صبحانه و تجدید قوا  به سمت رمی‌جمرات بروند. این اتفاق برای کاروان‌های ما افتاد اما زائران کشورهای دیگر که صبح زود به سمت رمی‌جمرات رفته بودند آنطور که در تصاویر مشخص است برخلاف دستورالعمل‌ها ساک‌های بزرگ با خودشان همراه برده بودند یا با صندلی چرخدار حرکت  کردند که مانع بزرگی برای تردد افراد شده بود.
همچنین هنگام بازگشت از رمی‌جمرات به جای اینکه از خیابان‌های اطراف وارد چادرها شوند مستقیم از طرف مقابل وارد شدند و این تقابل جمعیت در انتهای راه نیز از بی‌تدبیری ماموران امنیتی سعودی بود.
به‌جای اینکه انتهای راه را باز کنند و مردم را هدایت کنند آنطور که در تصاویر موجود است خودرو‌های نظامی را مستقر کرده و با نرده‌کشی انتهای خیابان را بسته‌ بودند. یعنی در ابتدای خیابان 204 ماموران زائران را به د اخل خیابان هدایت می‌کردند اما انتهای خیابان مسدود بود. 200 هزار نفر جمعیت در دمای 54 درجه که همگی شب قبل در عرفات بودند و از نظر بدنی ضعیف شده بودند مجبور می‌شوند چند ساعت در این وضعیت بمانند.
یک اتفاق دیگر هم افتاد و آن اینکه زائران کشورهای دیگر که در چادرهای اطراف مستقر بودند برای اینکه به این افراد کمک کنند بطری آب پرتاب می‌کردند و حرکت برای دریافت این بطری‌ها موجی را در جمعیت ایجاد کرد که باعث سقوط و افتادن زائران شد.
فاجعه دوم زمانی اتفاق افتاد که رسیدگی به مجروحان انجام نشد. ماموران سعودی با 2 ساعت تاخیر در صحنه حاضر شدند. فاجعه حدود یک ربع به 9 صبح اتفاق افتاد.
  نخستین تماس را چه کسی گرفت؟ چطور در جریان وقوع این حادثه قرار گرفتید؟
صبح و قبل از ساعت 9 تماس گرفتند و گفتند ازدحام جمعیت در رمی‌جمرات باعث بروز حادثه شده است؛ در آن تماس اول اعلام نکردند که حادثه در خیابان 204 است. ما عوامل امدادی خود را که در حج 94 به مراتب گسترده‌تر و با برنامه‌تر از حج سال‌های گذشته بود در مسیر سوق‌العرب و در جوهره مستقر کرده بودیم چرا که خیابان 204 مسیر حرکت زائران ما نبود.
من هم با شنیدن این خبر که ازدحام اتفاق افتاده با فرمانده عملیات رمی‌جمرات آقای بیات تماس گرفتم و اوضاع را جویا شدم که گفت زائران در حال تردد هستند، البته جمعیت انبوه است.
روز اول یک و نیم میلیون جمعیت برای رمی‌جمرات حاضر می‌شود و شلوغ‌ترین روز است.  ساعت 8 و 45 دقیقه  آقای گروسی مسؤول حج و زیارت صداوسیما تماس گرفت و با صدای گرفته‌ای گفت من خودم را از یک گرداب انسانی بیرون آوردم، به داد زائران در خیابان 204 برسید. نخستین کسی که خبر فاجعه منا را به من داد آقای گروسی بود.
  لحظه‌ای که خبر را به شما اعلام کردند، شما در کجا و مشغول چه کاری بودید؟
آن زمان من در حال بازدید از مرکز پزشکی بودم، همان لحظه با آقای کولیوند رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت در منا و عرفات تماس گرفتم و 15 تیم پزشکی از افرادی که در سوق‌العرب، جوهره و مسیر بازگشت مستقر کرده بودیم را با آب و یخ و کمک‌های اولیه به محل اعزام کردیم. فرمانده عملیات حج سال گذشته محمدی، معاون سازمان حج و زیارت بود که به همراه دیگر همکاران به محل رفتند و نخستین تماسی که من با وی گرفتم به بنده گفت فاجعه بزرگی در حال اتفاق افتادن است. ساعت 10 بود که بنده تماس گرفتم اما دیگر وی تلفن همراه خود را پاسخگو نبود تا اینکه متوجه شدم وی را به همراه دیگر همکاران مانند آقایان دانشور و مجردی دستگیر کرده‌اند. همچنین تعدادی از پزشکانی که به محل فاجعه اعزام کرده بودیم را هم دستگیر کرده بودند.
امدادگران سعودی نیز با 2 ساعت تاخیر وارد صحنه شدند. عوامل امدادی ما  اعم از نیروهای بعثه، سازمان حج و زیارت و گروه‌های گوناگون بسیج شدند و حدود 800 نفر از زائران کشورهای گوناگون توسط مجموعه امدادی و مجموعه پزشکی حج و زیارت نجات پیدا کردند. یعنی اگر صدای ناله‌ای زیر تل شهدا به گوش می‌رسید به هر طریقی نیروهای امدادی ما کمک‌رسانی انجام می‌دادند. از این تعداد150 نفر  ایرانی بودند که نجات داده شدند.
فاجعه بعدی زمانی رخ داد که مجروحان را به بیمارستان‌های عربستان منتقل کردند. روز عید قربان پنجشنبه بود، جمعه و شنبه هم تعطیلات پایان هفته عربستان است و آنها آمادگی برای رسیدگی به این تعداد مجروح و مصدوم را نداشتند. زمانی که وارد بیمارستان منا شدم در حالی که باید در آماده‌باش کامل باشند اما کف راهروها تعداد زیادی از مجروحان را دیدم که به دلیل نارسایی تنفسی و کلیه دچار مشکل جدی شده  بودند.  برخی از آنها به دلیل رسیدگی نشدن به کما رفتند. من همیشه عنوان کردم که اگر امکانات احیا برای مصدومان این فاجعه فراهم بود تعداد زیادی از شهدا قابل درمان و احیا بودند. 60 درصد شهدای کشورهای گوناگون قابل احیا بودند. سعودی‌ها دستگاه ساده احیا نداشتند. بیمارستان منا که باید 2 میلیون زائر را پاسخگو باشد در حدود 100 عدد دستگاه احیا داشت. کمبود امکانات درمانی و کم‌توجهی‌های صورت گرفته آمار شهدای این فاجعه را زیادتر کرد.
ساعت 5 بعدازظهر منطقه را نظامی کردند. ارتش عربستان وارد شد و بدون استثنا عوامل امدادی همه کشورها را بیرون کرد و دیگر ما از حال مصدومان خبر نداشتیم. یعنی حتی زائرانی که به نوعی به یکدیگر کمک می‌کردند هم با این شرایط نظامی دچار مشکل شدند. به عنوان نمونه خانواده عزیزی از شهرستان گنبد درباره نحوه شهادت همسرش عنوان کرد که در جریان حادثه تا چند ساعت از همسرش مراقبت کرده و به وی امدادرسانی کرده است اما با ورود نظامیان، سربازان سعودی با قساوت تمام آنها را از هم جدا کرده‌اند و مانع امدادرسانی شده‌اند. اینها اتفاقاتی بود که فاجعه منا را رقم زد. تا ساعت 2 صبح صدای آمبولانس‌ها به گوش می‌رسید غافل از اینکه فاجعه سومی در راه است.
  و فاجعه سوم چه زمانی اتفاق افتاد؟
فاجعه سوم این بود که مسؤولان سعودی به بهانه اینکه می‌خواهند مسیر را برای رمی‌جمرات روز یازدهم آماده کننده پیکرهای شهدا را با رفتاری خارج  از آموزه‌های دینی و انسانی جابه جا کردند. 200 پیکر را در کانتینرهایی گذاشتند که برای حمل مواد غذایی استفاده می‌شود و با توجه به اینکه سردخانه عربستان ظرفیت محدودی داشت 6 هزار  شهید را در کانتینرهایی که سردکننده نداشت به مدت 5 روز در گرمای مکه نگه داشتند؛ فاجعه سنگینی که باعث شد پیکرهای شهدا متلاشی و سیاه شود و کار شناسایی با مصیبت بزرگی همراه شود.
کارشکنی‌ها و تفکر حاکم بر عربستان بزرگ‌ترین موانع سد راه شده بود. تفکر افراطی سعودی‌ها نمی‌خواست دنیا بداند که این تعداد زیاد شهدای فاجعه منا هستند. حتی برگه‌هایی را جلوی گروه تفحص ما گذاشتند که پیکر همه شهدا باید دفن شود و باید این برگه را امضا کنید. 5 هزار قبر را شبانه در کنار سردخانه به عنوان مقبره‌الشهدا آماده کردند و شروع کردند به دفن پیکر شهدا.
2 عامل باعث شد امروز در مقابل خانواده شهدا شرمنده نباشیم و بتوانیم پیکرهای شهدا را به کشور منتقل کنیم؛ عامل اول فرمایش و نهیب تاریخی رهبری در نوشهر بود. آن زمان 118 پیکر را شناسایی کرده بودیم اما اجازه انتقال نداشتیم.
اما عامل دوم که باعث شد شرمنده خانواده قربانیان نباشیم ایثار و گذشت گروه تفحص بود. جمعی از ایثارگران در مکه حضور داشتند که سابقه طولانی حضور فعال در جبهه را دارا بودند و با عشق و تبحر خاصی در بین 7 هزار جسد و بدن‌هایی که حتی متلاشی شده بودند 20 ساعت در شبانه‌روز تلاش کردند تا توانستند پیکرها را شناسایی کنند و کار انتقال انجام شد.  در مجموع 39 نفر در مکه با رضایت خانواده‌های‌شان دفن شدند اما با وجود تلاش‌های فراوان
3 پیکر وجود دارد که تا به امروز به دلیل قطع رابطه سیاسی و صادر نشدن ویزا برای خانواده آنها که این کار هم خلاف ارزش‌های انسانی است، شناسایی نشده‌اند.
  روند نخستین جلسه شما با طرف سعودی چگونه تغییر پیدا کرد؟
8 مهرماه نخستین جلسه رسمی با ریاست وزیر بهداشت که به عنوان نماینده دولت به عربستان آمده بود با مقامات سعودی در محل وزارت خارجه در جده انجام شد. در این جلسه با دغدغه‌های فکری فراوانی حاضر بودیم چرا که از یک طرف 118 پیکر را شناسایی کرده بودیم و از طرف دیگر اجازه انتقال آنها را نداشتیم و سردخانه‌ها ظرفیت نداشتند و کارشکنی‌های فراوانی انجام شده بود. توضیحاتی را ارائه دادم و بعد هم وزیر بهداشت با تدبیر جلسه را مدیریت کرد.
آقای قشقاوی کنار من نشسته بود که ناگهان پیامکی از ایران دریافت کرد و با تعجب گوشی تلفن همراه خود را به من داد، من هم پیامک را خواندم و مشاهده کردم رهبری فرموده‌اند: «ده‌ها هزار زائر آنجا داریم اگر کوچک‌ترین اهانتی به زائران یا ابدان مطهر شهدا صورت گیرد ما پاسخ می‌دهیم  و اگر پاسخ دهیم خشن و سخت خواهد بود». تلفن همراه آقای قشقاوی دست به دست در هیات ایرانی می‌چرخید و این نوع گفتمان رهبری آن هم در بازدید از جمع دانش‌آموختگان نظامی پیام‌های بسیاری داشت. بنده با افتخار عرض می‌کنم در طول تاریخ هیچ رهبری اینگونه از حقوق ملت خود دفاع نکرده است. در آن جلسه درگیری فکری ما این بود که چه موضعی بگیریم، آیا سعودی‌ها هم از این موضوع اطلاع دارند که یک مرتبه در باز شد و فردی وارد اتاق شد. برگه کاغذی را جلوی نماینده وزارت خارجه سعودی‌ها گذاشت که نوع تغییر رفتار و چهره وی نشان داد پیام رهبری را دریافت کرده‌اند. بنده به آقای قشقاوی گفتم که پیام را دریافت کردند.
نکته دیگر اینکه قبل از برپایی این جلسه  سعودی‌ها به ما گفتند که وزیر بهداشت آنها به عنوان همتای وزیر بهداشت ایران در ریاض است و به دلیل یک جلسه مهم نمی‌تواند در مذاکرات حاضر شود. به هر حال آنها یکسری بداخلاقی‌ها از سر تکبر انجام دادند اما برای احقاق حقوق زائران ایرانی باید در جلسات حاضر می‌شدیم. سعودی‌ها مرتب بهانه‌تراشی کردند که تابوت به تعداد کافی نداریم، این درخواست شما زمانبر است یا از نظر بهداشتی مشکل‌ساز است که وزیر بهداشت از موضع تخصصی پاسخ آنها را داد اما زمانی که رئیس هیات مذاکره‌کننده سعودی از پیام رهبری مطلع شد انسجام وی به هم خورد و رفتارش تغییر کرد به نحوی که هنگام خروج از محل و در کنار آسانسور خودش را به من رساند و گفت وزیر بهداشت عربستان از ریاض تماس گرفته و گفته است که جلسه‌اش تمام شده و برای مذاکره با هیات ایرانی با هواپیمایی اختصاصی به سمت جده حرکت کرده است و ساعت 8 با شما ملاقات خواهد کرد.
ما از جلسه خارج شدیم و ساعت 8 به وزارت بهداشت رفتیم. فضای جلسه به طور کامل با  جلسه صبح متفاوت بود. به ما گفتند چه کسی گفته تابوت نداریم؟! همه چیز آماده است و مقدمات قانونی کار انتقال اجساد در حال انجام است. پس از جلسه بنده، سفیر و وزیر بهداشت در یک خودرو بودیم و حدود ساعت یک و 30 دقیقه بامداد به ورودی مکه رسیدیم که  دستیار ارشد امیر مکه به من زنگ زد و گفت 5 فروند هواپیمای اختصاصی برای انتقال پیکر شهدا به ایران در نظر گرفته‌ایم و  هر کدام را که شناسایی شد بدون تشریفات قانونی به کشور خود منتقل کنید. یعنی فرمایش رهبری خواب را از چشمان آنها گرفته بود.
  پس از فاجعه منا به طور حتم مطالباتی از سوی خانواده شهدا مطرح می‌شود. پیگیری حقوقی این فاجعه بر عهده چه کسانی است؟
مسؤولیت مستقیم پیگیری حقوقی فاجعه منا با دستگاه دیپلماسی و وزارت امور خارجه است اما این موضوع رافع مسؤولیت سازمان حج و زیارت و بعثه رهبری نبود. در این‌باره وظیفه ما پشتیبانی و مستندسازی این فاجعه برای پیگیری حقوقی توسط وزارت امور خارجه است. بنابراین گروه مجربی متشکل از نیروهای سازمان حج و زیارت و بعثه رهبری کار سنگینی را در راستای مستندسازی این فاجعه انجام دادند. امروز بعثه رهبری 6 کتاب را از مستندات این فاجعه به چاپ رسانده و با انجام مصاحبه با بیش از 300 نفر از بازماندگان این حادثه در حال جمع‌آوری مدارک و مستندسازی این فاجعه است. همچنین مستندسازی حقوقی براساس فقه و احکام فقهی اهل سنت و تشیع درباره مسؤولیت میزبان در قبال چنین فاجعه بزرگی در حال انجام است. عکس، فیلم و مصاحبه‌های شاهدان عینی این فاجعه همه جمع‌آوری شده که بیانگر تعلل، کوتاهی، قصور و قساوت حکام سعودی است.
  شما در مصاحبه‌ای اعلام کردید که از روند پیگیری حقوقی فاجعه منا راضی نیستید. دلیل نارضایتی شما چیست؟
پیگیری حقوقی فاجعه منا به چند دلیل با موانع جدی مواجه شد؛ اول اینکه در شرایط قطع رابطه سیاسی هستیم و عربستان هیچ همکاری‌ای برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب انجام نداده است. به هر حال فیلم‌ها، کنترل‌ها و اطلاعات لازم برای ریشه‌یابی عمق فاجعه در اختیار آنهاست. دوم اینکه به دلیل قطع رابطه سیاسی امکان طرح شکایت در دادگاه عربستان هم برای ما فراهم نیست و نکته سوم اینکه در بسیاری از کنوانسیون‌های حقوقی بین‌المللی عربستان عضویت ندارد و این موضوع هم به دلیل نوع نگاه و تفکر انحرافی است که نسبت به موضوعات حقوقی دارند.
  اما دستگاه دیپلماسی ظرفیت‌ها و فرصت‌های مناسبی در اختیار دارد که باید از آنها استفاده کند!
به اعتقاد بنده دستگاه دیپلماسی باید همه تلاش خود را به کار گیرد و از ظرفیت‌های گوناگونی که در سطح بین‌المللی وجود دارد استفاده کند. البته تلاش‌هایی انجام شده و جلساتی در معاونت کنسولی وزارت امور خارجه تشکیل شده و جلساتی هم دادستان کل کشور با حضور معاونان وزارت امور خارجه و سازمان حج و بعثه برگزار کرد و راهکارهای گوناگونی برای این پرونده در نظر گرفته شد.
اما دلیل نارضایتی من این است که این تلاش‌ها منتج به نتیجه نشد و دلایل گوناگونی سد راه این پرونده شده است. پس از فاجعه منا زمانی که وارد ایران شدیم بیش از 410 وکالتنامه از خانواده‌های شهدای منا دریافت کردیم و شعبه‌ای را با هماهنگی دادستان کل کشور در سازمان حج و زیارت ایجاد کردیم و به آنها در استان‌ها نمایندگی دادیم که وکالتنامه‌ها را از خانواده‌ها جمع‌آوری کنند. این وکالتنامه‌ها پس از جمع‌آوری به زبان عربی ترجمه شد و در اختیار وزارت امور خارجه قرار گرفت. بر این اساس همه خانواده‌ها به وزارت امور خارجه وکالت داده‌اند برای طرح شکایت علیه عربستان اقدام کند.
  تا به امروز بارها درباره پرداخت دیه به خانواده شهدای مکه و منا صحبت شده و وعده‌هایی در این زمینه مطرح شده است. به نظر شما سرانجام عربستان سعودی به خانواده‌ها و بازماندگان این حوادث غرامت پرداخت می‌کند؟
من در 29 شهر خدمت خانواده شهدای منا رسیدم. درخواست اول آنها محکومیت و محاکمه مسببان این فاجعه در عربستان است. دیه هم حق شرعی آنهاست که باید دولت عربستان براساس اتفاق نظر همه فرق اسلامی پرداخت کند اما  تا به این لحظه ریالی به هیچ خانواده‌ای در هیچ نقطه‌ای از دنیا نه برای حادثه مکه و نه برای فاجعه منا پرداخت نشده است. به هر حال اعتقاد ما این است که هرچه از این فاجعه عبور کنیم افکار عمومی در دنیا متوجه فاجعه و عمق آن می‌شود. در برخی کشورها یکسری اعتراض‌ها نسبت به دولت‌شان انجام شد که چرا مقابل عربستان سکوت کرده‌اند. عربستان به دلیل امکانات گوناگونی که در اختیار گرفت سعی کرد کشورهای دنیا را با سکوت سنگینی مواجه کند اما تا کی می‌تواند این رویه را ادامه دهد؟ اعتقاد ما این است که فشار بین‌المللی، عربستان را مجبور به تمکین خواهد کرد. در آخرین جلسه‌ای  هم که در این‌باره تشکیل شد نگاه وزارت امور خارجه این  بود که با بهره‌گیری از وکلای خارجی که وجدان کاری خود را با بهای اندک این دنیا معامله نمی‌کنند، بتوانند پرونده منا را پیگیری کنند. در این‌باره تمهیدات ویژه‌ای در نظر گرفته شده و برای نخستین سالگرد این فاجعه نیز با محوریت بنیاد شهید تشکیل 7 کمیته در دستور کار قرار گرفت که یکی از آنها کمیته پیگیری حقوقی فاجعه منا است و مسؤولیت آن به معاونت کنسولی وزارت امور خارجه سپرده شده است.
  آقای اوحدی! یکی دیگر از اتفاقات حج در چند سال گذشته برملا شدن نیت شوم 2 مامور خاطی در فرودگاه جده بود. به نظر شما چرا با وجود محکومیت این دو مامور خاطی، هنوز اقدامی برای محاکمه آنها صورت نگرفته است؟
حادثه فرودگاه جده یک سال و نیم پیش اتفاق افتاد، این اتفاق هم از موضوعات شرم‌آوری بود که در کشور عربستان که ادعای میزبانی  زائران خدا را دارد به وقوع پیوست. 2 زائر ایرانی که حافظ بخشی از قرآن بودند متوجه نیت شوم 2 پلیس سعودی شدند به نحوی که شجاعت و هوشیاری آن دو نوجوان باعث دستگیری 2 پلیس سعودی شد. در آن زمان هر دو مامور فاسد شناسایی شدند و فرمانده پلیس جده به فرودگاه آمد و عذرخواهی کرد. ماجرا صورتجلسه شد و اعلام کردند که این دو مامور پلیس مجرم هستند. اما پرسش جدی وجود دارد که چرا عربستان پس از یک سال و نیم همچنان در مجازات آنها تعلل دارد؟ توقع این بود که عربستان به عنوان کشور میزبان آن هم درباره چنین نیت شرم‌آور و غیرانسانی هر دو پلیس فاسد را در کوتاه‌ترین زمان و ظرف یک هفته محاکمه می‌کرد. عربستان از سال گذشته اراده‌ای برای پذیرش زائران ایران نداشت.
در طول مذاکرات حج هم کارشکنی‌های گوناگونی انجام دادند که بیانگر این بود که  نمی‌خواهند به قول رهبری زائران غیور و شجاع ایرانی در موسم حج امسال حضور پیدا کنند. قبل از حج تمتع، عمره را با کارشکنی‌های‌شان متوقف کردند. دولت هم باید درباره اتفاق جده موضع می‌گرفت، بنابراین اعلام شد تا محاکمه 2 مامور خاطی انجام نشود عمره تعلیق خواهد شد. درباره حج تمتع امسال هم ما عهد کردیم و به مردم گفتیم قراردادی را که عزت و امنیت زائر حفظ نشود و عزت جمهوری اسلامی ایران لحاظ نشود امضا نمی‌کنیم.
  با توجه به موارد متعدد کارشکنی و بی‌حرمتی آل‌سعود، این روزها افکار عمومی می‌پرسند که آیا لازم است دوباره ازسرگیری عمره را پیگیری کنیم؟
ما درباره عمره بارها این نکته را اعلام کرده‌ایم که شرط اول ازسرگیری عمره محاکمه 2 پلیس  فاسد سعودی است. پس از آن باید تصمیم بگیریم که آیا اعزام عمره را انجام دهیم یا خیر. تا زمانی که حکم صادر نشود و ماموران خاطی مجازات نشوند برنامه‌ای برای عمره نداریم. درباره حج تمتع باید این نکته را عنوان کرد، همانطور که رهبری فرمودند حج واجب شرعی و حق مردم است. عربستان حق ندارد صد عن سبیل‌الله کند و جلوی زائر ما را بگیرد. ما هم نباید مقابل این حق کوتاه بیاییم.
  هنگام انتقال پیکر شهدا به ایران برخی خانواده‌ها گلایه داشتند که وضعیت انتقال مناسب نبوده و برخی اعضای پیکر شهدا دچار آسیب شده است. با این موضوع موافق هستید؟
پیکر شهدا در ایران به سازمان پزشکی قانونی تحویل داده شد و من به عنوان رئیس سازمان حج توفیق زیارت پیکر شهدا را در ایران نداشتم. در آن مقطع من با آخرین پرواز به ایران مراجعه کردم، دلیل آن هم این بود که کاروان حج آسیب دیده بود و مردم نگران بودند، بنابراین باید تا آخرین لحظه در کنار آنها می‌ماندم از طرفی نگران رفتار سعودی‌ها بودم و وظیفه خود می‌دانستم تا آخرین لحظه حاضر باشم، بنابراین در زمان انتقال پیکر شهدا آنها را ندیدم اما از نظر قانونی پیکرها به سازمان پزشکی قانونی در ایران تحویل داده شد.
  آیا شکایتی درباره نحوه انتقال شهدا به ایران به ثبت رسیده است؟
تا به امروز گزارشی از شکایت خانواده‌ها نداشتیم، در آغاز عملیات انتقال، یکی از خانواده‌ها به من گفت که آثاری بر سینه یکی از پیکرها وجود داشته است. پس از پیگیری از پزشکی قانونی آنها اعلام کردند که به منظور اطمینان و رعایت موازین بهداشتی برخی از پیکرها را کالبدشکافی کرده‌اند. چنین مواردی در ابتدای انتقال پیکرها مطرح شد اما درباره باقی موارد اطلاعی ندارم و موردی هم پزشکی قانونی به ما اعلام نکرده است.
  درباره پیکر شهید رکن‌آبادی و کالبدشکافی بدن این شهید موارد متعددی مطرح شده است. در این‌باره شما به عنوان رئیس سازمان حج و زیارت چه نظری دارید؟
درباره شهید رکن‌آبادی هم مواردی در خبرها مطرح شد که باید سازمان پزشکی قانونی پاسخگو باشد چرا که پیکر این شهید در زمان انتقال به کشور تحویل سازمان پزشکی قانونی شد و ما هم منتظر اعلام نتایج بررسی آنها هستیم.